به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «عصر همدان»؛ رودخانه فصلی بهار از روستاهای بالا دست صالح آباد سرچشمه می‌گیرد و تا حسام آباد بهار و لالجین ادامه داشته و پس از آن از شهرستان خارج میشود که در قدیم الایام رودخانه پرخروشی بوده است که بعدها تحت تأثیر خشکسالی و عوامل محیطی تبدیل به رودخانه فصلی و آرام آرام در سالهای اخیر تقریباً در ایام بسیار کوتاهی در سال آب داشته و یا برخی سال‌ها خشک است.
در دهه ۶۰ بیش از ۳۵ سال پیش ۶ آب‌بند برای مهار سیلاب و آبخیزداری با فواصل مختلف در مسیر رودخانه احداث گردیده است که با ذخایر آب در پشت این آب بندها برای کمک به سفره‌های آبِ زیرزمینی و جلوگیری از سیلاب و ویرانی ناشی از آن و آبیاری بهتر باغات شهر بهار کاربرد خوبی داشته‌اند، که در زبان عامیانه به آن‌ها سد گفته میشود که به سد اول و دوم و سوم معروف هستند.
اما به مرورِ زمان، این سدها دچار رسوب‌گیریِ بالا و تقریباً پُرشدنِ نیمی از ظرفیت آن‌ها توسط رسوبات سیلاب‌ها گردیده‌اند.
از طرفی، خشک‌سالیِ سالهای اخیر و پُر آب شدن این سیل بندها در رودخانه، باغدارانِ انگور طبق قراردادهای فی مابین در سالهای بسیار طولانی، خواستار دریافت حق‌آبهِ خود از رودخانه بوده تا باغات انگور را سیراب نمایند.
از طرفی کشاورزان با این مسئله موافق نبوده و خواستار ذخیره آب در پشت آب‌بندها به‌منظور بالا رفتن سطح آب زیرزمینی و در نتیجه بالا بردن افزایش سطح زیر کشت محصولاتی مانند سیب زمینی هستند.
مسئله اختلافِ نظر بین کشاورزان و باغداران، بحث مُفصلی است که در مجال دیگر مفصلاً به آن خواهیم پرداخت، اما مسئله مورد نظر، بحث آبخیزداری و نفوذ آب‌های سطحی به عمق زمین است.
در سالهای اخیر با افزایش سطح رسوبات در پشت آب‌بندها عملاً مقدار بسیار کمی از آب در پشت این آب‌بندها ذخیره میشود.
همچنین رسوبات بالا مانع از نفوذ آب در لایه‌های زیرین زمین گشته و استفاده بهینه از آب برای افزایش سطح سفره‌های زیرزمینی آب دچار مشکل شده است.
در روزهای اخیر اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان با پخش چند ویدیو در فضای مجازی از فواید آبخیزداری و عملیات آن و فواید خوبَش در حال فعالیت است. اما سئوال اصلی را باید اینگونه مطرح کرد که چرا در سالهای متمادین، که بیش از سه دهه از ساخت این آب‌بندها می‌گذرد، هیچ اتفاقی در لایروبی و بالا بردن سطح ذخیره آب و بهره‌وری بالا از آن صورت نگرفته است؟
آیا اداره منابع طبیعی و آبخیزداری علی‌رغم تأکید خود بر حفظ آبخوان و جلوگیری از فرونشست زمین، نمی‌تواند حتی با فروش رسوبات پشت آب بندها که غالباً از مواد آبرفتی و شن است به لایروبی این مکان‌ها با هزینه کم و یا حتی درآمد هزینه، اقدام نماید؟
و یا انتشار کلیپ‌هایی با مضامین حفظ و نگهداری از آب و خاک و آبخیزداری فقط یک روال معمول در فصول بارشی مثل فصل بهار است که با سیلاب‌ها، بیشتر مواجه هستیم؟؟
لازم به ذکر است اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بهار اقدام به احداث چند سیل‌بند در روستاهایی که دارای رودخانه در اطراف شهرستان هستند نموده است که باید از این اقدامات به نیکی یاد کرد. اما آیا رهاسازی و عدم لایروبی آب بندها زحمات گذشته را کمرنگ و عمر آب‌بند را کاهش نمی‌دهد؟
قطعاً اگر لایروبی آب‌بندها صورت می‌گرفت، حجم آب بسیار بیشتری در پشت آن ذخیره شده و هم به‌راحتی در لایه‌های زیرین زمین نفوذ می‌کرد و سهم آب باغداران نیز راحت‌تر و با آسودگی خاطر کشاورزان و باغداران تأمین می‌شد.
نقشه‌ها و خروجی‌های بلند مدت بارشی نشان از افزایش بارندگی‌های سیل‌آسا در سالهای اخیر و آینده دارد و نیاز به مدیریت بهتر آب می‌باشد تا این نعمت خدادادی بر اثر عدم مدیریت از دست نرود.
با اعلام سازمان هواشناسی حجم ذخایر سدهای کشور نیز نسبت به قبل افزایش داشته و در شهرستان بهار نیز اینگونه است اما همچنان در تابستان، همانند سالهای اخیر، شاهد مشکلات به‌وجود آمده از کم آبی خواهیم بود که این ناشی از عدم مدیریت صحیح در کنترل روان آب‌ها و استفاده و بهره‌برداری بهینه از آن‌ها است، این عدم مدیریت صحیح آب، انسان را ناخداگاه یادِ آن هَشتکِ معروف در فضای مجازی می‌اندازد که میگوید:
حامد عیوضی