بحران سیمان و سایه سنگین کمبود برق؛ زنگ خطر برای صنعت ساخت‌ و ساز

سعید کیان‌پور در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «عصر همدان»، با اشاره به اینکه از اواسط فروردین ۱۴۰۴، بازار سیمان ایران درگیر بحرانی کم‌سابقه شده است، اظهار کرد: قیمت سیمان در کمتر از دو هفته دو برابر شده و در شهرهایی مانند همدان و به‌ویژه نهاوند، این کالای حیاتی کمیاب شده است.

وی با بیان اینکه این وضعیت نه‌تنها پروژه‌های عمرانی را به خطر انداخته، بلکه زنگ خطری برای اقتصاد کشور است، عنوان کرد: صنعت سیمان، به‌عنوان قلب تپنده پروژه‌های زیرساختی، از مسکن تا راه‌سازی، حالا زیر فشار محدودیت‌های انرژی و ناترازی برق به زانو درآمده است.

چرا سیمان کمیاب شد؟

این اقتصاددان و مدیر گروه اقتصاد دانشگاه پیام نور همدان، با اشاره به اظهارات اخیر دبیر انجمن صنفی صنعت سیمان، زنگ خطر را برای وضعیت بحرانی این صنعت به صدا درآورد، علی‌اکبر الوندیان، دبیر انجمن صنفی صنعت سیمان، پیشتر اعلام کرده بود که از ۱۶ فروردین ماه، قطعی‌های گسترده برق، کارخانه‌های سیمان را فلج کرده است.

وی توضیح داد که حدود ۶۵ درصد برق مصرفی صنعت سیمان در کوره‌ها و فرآیند تولید کلینکر (ماده اولیه سیمان) به کار می‌رود. اما خاموشی‌های طولانی‌مدت و خارج از برنامه، منجر به توقف کار کوره‌ها و کاهش شدید تولید شده است.

کیان‌پور مطرح کرد: این در حالی است که بهار، فصل طلایی ذخیره‌سازی کلینکر برای پاسخ به تقاضای بالای تابستان است، حالا با کاهش تولید، بازار با کمبود شدید مواجه شده و قیمت‌ها سر به فلک کشیده‌اند.

افزایش قیمت و فشار بر تولیدکنندگان

وی با بیان اینکه سال گذشته، مصرف سیمان کشور با ۱۰ درصد رشد به ۶۶ میلیون تن رسید اما در سال جاری، کاهش تولید ناشی از قطعی برق، همراه با افزایش ۱۷۰ درصدی هزینه سوخت در سال ۱۴۰۳، هزینه‌های تولید را به شدت بالا برده است، تأکید کرد: قیمت سیمان در بازار آزاد نجومی شده و پروژه‌های ساخت‌وساز در آستانه توقف قرار گرفته‌اند؛ این بحران، نه‌فقط استانی، بلکه کشوری است و اثرات آن از همدان تا سایر نقاط ایران قابل مشاهده است.

کمبود برق، ریشه اصلی این فاجعه است اما چرا برق کم داریم؟

این اقتصاددان و مدیر گروه اقتصاد دانشگاه پیام نور همدان با اشاره به مصرف بالا و مدیریت ضعیف، تصریح کرد: بیش از ۹۰ درصد برق ایران از نیروگاه‌های گازی تأمین می‌شود که در زمستان به دلیل اولویت تأمین گاز خانگی، با کمبود سوخت مواجه می‌شوند، مصرف بی‌رویه وسایل برقی و یارانه‌های سنگین برق، فرهنگ صرفه‌جویی را تضعیف کرده است.

وی با اشاره به اینکه بیش از ۳۰ درصد نیروگاه‌های کشور عمری بالای ۳۰ سال دارند و راندمانشان به ۳۳ درصد رسیده. اتلاف ۱۳ درصدی برق در شبکه انتقال، سالانه میلیاردها دلار خسارت به بار می‌آورد، ادامه داد: سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران کمتر از یک درصد است، در حالی که خشکسالی، تولید برق‌آبی را از ۱۳ درصد به هفت درصد کاهش داده است.

کیان‌پور افزود: تحریم‌ها مانع نوسازی زیرساخت‌ها شده و ناهماهنگی بین وزارت نفت و نیرو، تأمین سوخت نیروگاه‌ها را مختل کرده است.

وی با بیان اینکه برای عبور از این بحران و جلوگیری از تکرار آن، اقدامات فوری و بلندمدت لازم است، تأکید کرد: بازسازی نیروگاه‌ها و شبکه انتقال برای کاهش اتلاف انرژی، سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی و بادی، با توجه به ظرفیت بالای ایران، اجرای تعرفه‌های پلکانی و حذف یارانه‌های غیرهدفمند برای تشویق صرفه‌جویی، هماهنگی بین دستگاه‌ها برای تأمین گاز و مازوت موردنیاز کارخانه‌های سیمان، کاهش فشارهای مالی بر تولیدکنندگان با تسهیلات هدفمند و مدیریت هزینه‌های انرژی از جمله راهکارهای عملی برای نجات صنعت سیمان است.

این اقتصاددان و مدیر گروه اقتصاد دانشگاه پیام نور همدان با ابراز اینکه بحران سیمان، تنها یک مشکل مقطعی نیست، بیان کرد: این بحران هشداری است برای بازنگری در سیاست‌های انرژی کشور؛ اگر امروز اقدام نکنیم، نه‌تنها صنعت سیمان، بلکه کل زنجیره تولید و پروژه‌های عمرانی کشور در معرض رکود قرار می‌گیرند.

وی خاطرنشان کرد: وقت آن است که با عزمی ملی، از وابستگی به سوخت‌های فسیلی فاصله بگیریم و به سمت آینده‌ای پایدار حرکت کنیم. صنعت سیمان، ستون اقتصاد ایران، شایسته توجه و حمایت فوری است.

امید به راه‌حل و تعدیل بازار
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «عصرهمدان»، در پی این بحران گسترده، مسئولان و فعالان صنعت سیمان، ضمن ابراز نگرانی عمیق از وضعیت موجود، خواستار اولویت‌بندی تأمین برق برای کارخانه‌های تولید سیمان شده‌اند. شنیده‌ها حاکی از آن است که مکاتباتی با نهادهای ذیربط، از جمله وزارت نیرو، صورت گرفته تا کارخانه‌های سیمان از برنامه‌های قطعی برق مستثنی شوند و یا حداقل، در لیست اولویت‌های بالای تأمین انرژی قرار گیرند.

هدف اصلی این مکاتبات، بالابردن مجدد میزان تولید و به تبع آن، افزایش عرضه سیمان به بازار است. امید می‌رود با پایدار شدن تأمین برق و بازگشت کارخانه‌ها به ظرفیت کامل تولید، تعادل نسبی به بازار بازگردد و قیمت‌ها تعدیل شوند. این اقدام نه تنها به نفع تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان سیمان است، بلکه می‌تواند از بروز رکود عمیق‌تر در صنعت ساختمان جلوگیری کند و به پویایی اقتصادی کشور کمک کند.

با این حال، حل ریشه‌ای و بلندمدت این مشکل، نیازمند برنامه‌ریزی جامع و پایدار در زمینه تأمین انرژی برای صنایع کلیدی کشور است و تا زمانی که زیرساخت‌های تأمین برق به پایداری لازم نرسند و صنایع استراتژیک از قطعی‌های ناگهانی در امان نباشند، هر از چندگاهی شاهد بروز چنین بحران‌هایی در بخش‌های مختلف اقتصادی خواهیم بود. این وضعیت، نه تنها بر هزینه‌های تمام شده پروژه‌ها اثر می‌گذارد، بلکه می‌تواند موجب تأخیر در اجرای طرح‌های عمرانی، بیکاری موقت کارگران و نهایتاً کاهش نرخ رشد اقتصادی شود.

برای برون‌رفت از بحران فعلی و جلوگیری از تکرار آن، انتظار می‌رود مسئولان با رویکردی جامع و هماهنگ به حل ریشه‌ای مشکل ناترازی برق بپردازند؛ این امر شامل سرمایه‌گذاری‌های کلان و هدفمند در زیرساخت‌های تولید و انتقال برق، به ویژه در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی است که ایران از پتانسیل بالایی در آن‌ها برخوردار است. همچنین، ضرورت دارد که با بازنگری در سیاست‌های تعرفه‌گذاری برق، فرهنگ صرفه‌جویی ترویج شده و یارانه‌های غیرهدفمند حذف گردند. مسئولان باید با نظارت دقیق و قاطعانه بر حسن اجرای برنامه‌ها، از هدررفت منابع و تکرار تجربه‌های تلخ گذشته جلوگیری کرده و به تعهدات خود در قبال توسعه پایدار کشور پایبند باشند. این اقدامات تنها راه تضمین پایداری شریان‌های حیاتی صنایع و پیشرفت پروژه‌های عمرانی است.

در راستای حمایت از صنعت سیمان و تضمین پایداری بازار مصالح ساختمانی، از مسئولان انتظار می‌رود که اقدامات حمایتی فوری و بلندمدت را در دستور کار قرار دهند. در کوتاه‌مدت، اولویت‌بندی تأمین برق کارخانه‌های سیمان و تعیین سهمیه پایدار انرژی برای این واحدها، می‌تواند از توقف تولید و جهش قیمت‌ها جلوگیری کند. در بلندمدت، تسهیل روند نوسازی و بازسازی نیروگاه‌های فرسوده و افزایش بهره‌وری شبکه انتقال برق از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، با هماهنگی و تعامل سازنده بین وزارتخانه‌های نیرو و نفت، باید از تأمین پایدار سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها اطمینان حاصل شود. در نهایت، با شفافیت کامل در ارائه اطلاعات و گزارش‌های دوره‌ای، مسئولان باید افکار عمومی را در جریان پیشرفت‌ها و چالش‌ها قرار داده و اعتماد ذینفعان را برای عبور از این بحران جلب نمایند.

انتهای خبر/