با حضور امام حسن عسکری و پدرش در سامرا، نه تنها مردم جذب آنان شدند، بلکه بسیاری از شیعیان نیز بدین شهر مهاجرت نمودند. در چنین وضعیتی، طبیعی بود که هنگام رحلت آن حضرت، سامرا یکپارچه در ماتم فرو رود.
به گزارش عصر همدان، امام حسن بن علی عسگری یازدهمین امام شیعیان است. بنا به روایت مورخان، آن حضرت در روز دهم یا هشتم و یا چهارم ربیع الثانی چشم به جهان گشود و در ۲۸ سالگی به شهادت رسید.
درباره نام مادر آن حضرت که ام ولده بوده، گزارش های مختلفی وجود دارد در برخی منابع نام آن بانو، حدیث یا حدیثه آمده و برخی دیگر نامش را سوسن و عسفان یاد کرده اند.صاحب عیون المعجزات نام صحیح او را سلیل دانسته و با عبارت کانت من العارفات الصالحات وی را ستوده است.
القاب آن بزرگوار را صامت هادی رفیق زکی و نقی ذکر کرده اند، اما ابن الرضا عنوانی است که امام جواد و امام عسگری هردو به آن شهرت یافته اند. چنان که امام هادی و امام عسکری به لقب عسکریین معروف شده اند. گفتنی است که عسکرعنوان نامشهوری برای سامرا بوده و عده ای دیگر نیز بدین نام شهرت داشته اند.
امامت امام حسن عسگری (ع)
با رحلت امام هادی در سال ۲۵۴و به تنصیص آن حضرت فرزندش امام عسکری امامت شیعیان را عهده دار گردید. بنا به نقل سعد بن عبدالله، عده ای به امامت محمد بن علی که در زمان حیات پدرش امام هادی وفات کرد گرویدند و انگشت شماری نیز جعفر بن علی را امام خود دانستند. پیروان جعفر بن علی جعفریه خلص لقب گرفتند اینان بعدها در نقاطی دیگر سکونت گزیدند و در نسل جعفر امامت را ادامه دادند.
امام عسکری در سامرا
امام هادی در سال ۲۳۳به اجبار متوکل عباسی به همراه پسرش امام حسن عسکری به سامرا آمد.بی گمان آوردن این دو امام به سامرا مرکز خلافت عباسی در آن عصر از جهاتی شبیه به سیاست مامون در آوردن امام رضا به خرسان بود.
زیرا در چنین شرایطی بود که رفت و آمد شیعیان با امام تحت کنترل در می آمدو شناسایی شیعیان برای آنها ممکن می شد.
عباسیان می پنداشتند که ممکن است امامان همانند سایر علویان، با داشتن هوادارانی چند،دست به قیام بزنند. بنابراین حضور آنان در مرکز خلافت مانع از چنین اقدامی می شد.
سال هایی که امام در این شهر می زیست، به جز چند نوبتی که به زندان افتاد، به ظاهر همانند یک شهروند عادی در سامرا زندگی می کرد.
روشن است که امام عسکری همانند سایر امامان در صورت داشتن اختیار و آزادی، نه سامرا بلکه مدینه را برای زندگی برمی گزید.
در واقع اقامت طولانی ایشان در سامرا جز نوعی بازداشت از طرف خلیفه توجیه پذیر نیست. از سویی وجود شبکه منظم و متشکل شیعیان که از مدت ها قبل شکل گرفته بود، برنگرانی و وحشت خلیفه می افزود؛
چیزی که می بایست به نوعی کنترل می شد. به همین دلیل، از امام خواسته بودند که پیوسته حضور خود را در سامرا به آگاهی حکومت برساند؛ چنان که طبق نقل یکی از خدمتکاران امام، آن حضرت هر دوشنبه و پنجشنبه مجبور بود در دارالخلافه حاضر شود.
چنین حضوری گرچه در ظاهر نوعی احترام برای آن حضرت تلقی می شد، در واقع تنها وسیله کنترل او نیز به شما می رفت.
جایگاه امام در سامرا
امام عسکری اگرچه بسیار جوان بود، به دلیل وجاهت علمی و اخلاقی و به ویژه رهبری شیعیان و اعتقاد بی شائبه آنان به امام و احترام بی چون و چرای مردم به وی، شهرت بسیاری یافته بود. نیز به دلیل آنکه مورد توجه عام و خاص بود، حاکمیت عباسی جز در مواردی چند، در ظاهر نسبت به ایشان رفتار احترام آمیزی از خود نشان داد.
دوران های بازداشت های امام
روایات زیادی درباره بازداشت امام عسکری وجود دارد که البته جهاتی با یکدیگر ناسازگارند. این امر، افزون بر اینکه می تواند به تعدد بازداشت های آن حضرت اشاره داشته باشد، ناشی از اشتباه مردم در نام خلفا نیز هست. نتیجه بررسی ها نشان می دهد: درباره زندانی شدن آن حضرت در دوران مستعین خبری در دست است، اما چون زمان آغاز امامت حضرت عسکری سال ۲۵۴ بوده، این خبر نمی تواند درست باشد.
معتز که از خلفای سختگیر عباسی بود، در سال ۲۵۲به خلافت رسید. در اعلام الوری خبری درباره زندانی شدن امام عسکری و برادرش جعفر در زمان وی، نقل شده است.
با توجه به شهادت امام هادی در سال ۲۵۴ و امامت فرزندش، آمدن دو برادر به زندان باید در سال ۲۵۴یا ۲۵۵ باشد.
همچنین صمیری در کتاب الاوصیا چنین روایت کرده: من خود خط ابومحمدعسکری را هنگام خروج از زندان معتمددیدم که این آیه را نوشته بود: یریدون لیطفئوا نورالله بافواههم و الله متم نوره ولوکره الکافرون.
شیخ مفید از محمدبن اسماعیل علوی روایت کرده است: امام عسکری نزد علی بن اوتامش زندانی شد. این مرد از دشمنان سرسخت آل ابی طالب بود.
به وی دستور داده شده بود تا درباره امام هر چه می تواند، تند و سختگیر باشد. امام وی با دیدن آن حضرت در حالی از او جدا شدکه بیش از دیگران عظمت الهی آن حضرت را شناخته و از او ستایش می کرد.
به احتمال بسیار، امام در سال ۲۵۹در این زندان بوده است و شاهدی در درستی این مطلب وجود دارد. با توجه به محتوای گزارش اخیر، امام در اواخر سال ۲۵۹قبل از ذی حجه در زندان بوده است.
شهادت امام عسکری
سالروز درگذشت امام در هشتم ربیع الاول سال ۲۶۰بوده است. در این باره که آیا امام به مرگ طبیعی بدرود حیات گفته و یا به شهادت رسیده است، همچنان اختلاف نظر وجود دارد، گرچه بنا به نقل طبرسی برخی از علمای شیعه با استناد به این سخن امام صادق که فرمود: ما منا الا مسموم او مقتول حتی درباره امامانی که روایتی درباره شهادتشان در دست نیست، بر این باورند که خلفای جور، آنان را شهادت رسانده اند.
البته روایتی درباره شهادت امام عسکری در یکی از منابع تاریخی قرن ششم وجود دارد. از این روی شهادت آن حضرت امری کاملاً محتمل است.
رحلت امام در سنین جوانی ، سوابق بازداشت و خطری که همواره از طرف دستگاه حاکم متوجه جان امام بود و اینکه ایشان مخالف حکومت به شمار می آمد، همگی می تواند موید شهادت باشد.
از آنجا که امام فردی کاملاً شناخته شده بود، هنگام رحلتش هاله ای از غم و بهت زدگی فضای سامرا را فرا گرفتو احمدبن عبیدالله در روایتی این صحنه را چنین توصیف کرد.
وقتی امام عسکری به شهادت رسید، صدای شیون و فریاد همه جا را فرا گرفت. مردم فریاد می زدند: ابن الرضا رحلت کرد.
آنگاه برای تدفین آماده شدند. بازار به حال تعطیل در آمد. بنی هاشم، شخصیت های نظامی و قضایی و منشیان و مردم به سوی جنازه هجوم آوردند. آن روز سامرا قیامتی برپا بود.
انتهای پیام/ آ