به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «عصر همدان»؛ روح‌الله وجدی‌ در نشستی که در کافه مهر همدان برگزار شد با اشاره به پررنگ‌تر شدن مفهوم مشارکت در دهه‌های اخیر، دغدغه اصلی مدیران شهری را یافتن سازوکاری موثر برای ارتباط و جلب مشارکت شهروندان دانست. وی با استقبال از طرح موضوع «مدیریت واحد شهری» به عنوان راهکاری برای انسجام بیشتر در اداره شهر، به دغدغه‌های نظام پس از انقلاب در خصوص حضور مردم در تصمیم‌گیری‌های شهری اشاره کرد و با استناد به اصل هفتم قانون اساسی، بر جایگاه شوراهای مردمی در سطوح مختلف تأکید کرد.

وی با طرح سوال کلیدی چرا با وجود تاکیدات فراوان، نتایج مطلوبی در زمینه مشارکت حاصل نشده است؟ یکی از دلایل اصلی این امر را عدم وضوح مبانی و اهداف تعریف‌شده برای مشارکت دانست و بر ضرورت بازنگری دقیق این مبانی تاکید کرد.

سرمایه اجتماعی؛ پیش‌نیاز مشارکت اثربخش

این کارشناس حوزه مدیریت شهری تقویت سرمایه اجتماعی را از اهداف اساسی مشارکت برشمرد و اعتماد، همیاری و مشارکت را سه شاخص اصلی آن معرفی کرد.

وی با تفکیک مفهوم همیاری از مشارکت واقعی، دخیل شدن افراد در فرآیند تصمیم‌گیری را جوهره اصلی مشارکت دانست و کمک در اجرای تصمیمات اتخاذ شده را در زمره همیاری تعریف کرد.

انتقاد از بی‌اعتقادی برخی مدیران به مشارکت مردمی

وجدی با اشاره به دیدگاه‌های متفاوت نسبت به مشارکت، به سخنان مقام معظم رهبری مبنی بر «اعتماد به مردم و عقیده واقعی به مشارکت مردم» به عنوان بنای جمهوری اسلامی اشاره کرد.

 وی با انتقاد صریح از مدیرانی که اعتقادی به مشارکت ندارند و کار فردی را کارآمدتر می‌دانند، بر ضرورت تغییر این نگرش تأکید نمود.

لزوم توجه به نیت سالم و پذیرش نقد در مشارکت

این کارشناس حوزه مدیریت شهری با برشمردن انواع مشارکت، بر اهمیت نیت سالم در این فرآیند تاکید کرد و مشارکت واقعی را مستلزم پذیرش ریسک، آمادگی برای نقد شدن و احتمال تغییر در تصمیم‌گیری‌ها از سوی مدیران دانست. 

وی با اشاره به تجربیات خود در زمینه همیاران محلات و شوراهای اجتماعی، تسری دادن تجربیات شخصی به کل مجموعه و نادیده گرفتن مبانی مشارکت را از جمله موانع تحقق مشارکت واقعی برشمرد.

شهروند مشارکت‌پذیر؛ محور توسعه شهری

وجدی شناخت حقوق و تکالیف شهروندی را گامی اساسی در راستای تحقق مشارکت پایدار دانست و شهروند را فردی با عضویت و تعلق به شهر، دارای حقوق و تکالیف و آماده برای مشارکت تعریف کرد.

 وی با اشاره به بودجه قابل توجه شهرداری همدان، مشارکت فعال شهروندان در اداره شهر را امری اجتناب‌ناپذیر دانست.

 همدان و ضرورت مشارکت همگانی

این کارشناس حوزه مدیریت شهری با تأکید بر اهمیت روزافزون مدیریت شهری و بودجه قابل توجه شهرداری همدان که بالغ بر ۶۰۰۰ میلیارد تومان است، عنوان کرد: با این حجم از مسئولیت و منابع، دیگر نمی‌توان اداره شهر را صرفاً به عهده یک نهاد گذاشت، مشارکت مردم در اداره شهر نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. باید بسترهای لازم برای حضور فعال و موثر شهروندان در تصمیم‌گیری‌ها و اداره امور فراهم شود تا بتوانیم شاهد شهری آبادتر و پویاتر باشیم.

وی مطرح کرد: مشارکت مردم در اداره شهرها یک اصل اساسی در حکمرانی مطلوب است، اما موانع قانونی و ساختاری، تحقق کامل آن را با دشواری مواجه کرده است.

تعریف حکمروایی شهری؛ رویکردی پایین به بالا با تاکید بر مردم

وجدی، حکمروایی شهری را اداره شهر با رویکردی «پایین به بالا» تعریف کرد که در آن بر سرمایه اجتماعی، مشارکت، قانونمندی، پاسخگویی، شفافیت و عدالت تأکید می‌شود. 

وی گفت: مدیریت شهری زمانی می‌تواند مشارکت واقعی مردم را جلب کند که شهروندان، شفافیت، عدالت و پاسخگویی را در عملکرد مسئولان شهری به وضوح مشاهده کنند و با اعتماد و اطمینان خاطر در اداره امور شهر سهیم شوند.

تجربه شوراها: گامی رو به جلو با چالش‌های پابرج

این کارشناس حوزه مدیریت شهری با اشاره به تشکیل شوراها پس از انقلاب اسلامی به عنوان یک گام مهم در راستای تحقق مشارکت مردمی، تصریح کرد که با وجود تصویب قانون شوراها در سال ۱۳۷۷ و برگزاری نخستین دوره انتخابات در سال ۱۳۷۸، هنوز موانع و چالش‌های متعددی در این زمینه وجود دارد که نیازمند بررسی و رفع است.

محدودیت اختیارات شهرداری‌ها: مانعی بر سر راه خدمات‌رسانی

وی یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش رو را محدودیت اختیارات شهرداری‌ها در مقایسه با سایر نهادهای دولتی دانست و با بیان اینکه در گذشته شهرداری‌ها از اختیارات گسترده‌تری برخوردار بودند، اظهار داشت که با شکل‌گیری نهادهای موازی مانند ادارات آب، گاز، راه و شهرسازی، به تدریج از اختیارات شهرداری‌ها کاسته شده است؛ این امر، به گفته وی، توانایی شهرداری‌ها در ارائه خدمات مطلوب به شهروندان و تحقق اهداف مدیریت شهری را تحت تاثیر منفی قرار داده است.

شوراهای یاری و آسیب‌شناسی مشارکت‌های مردمی محلی

این کارشناس حوزه مدیریت شهری به تلاش‌های صورت گرفته در سال‌های اخیر برای گسترش مشارکت مردمی از طریق ایجاد شوراهای یاری و شوراهای اجتماعی محلات اشاره و تاکید کرد: این تجربه‌ها نیز با چالش‌هایی همراه بوده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به عدم وجود پشتوانه قانونی محکم، احتمال سوء استفاده و رانت، رقابت‌های ناسالم در فرآیند انتخابات و غلبه نگاه‌های سیاسی بر نیازهای واقعی محلات اشاره کرد.

الگوی مشهد؛ تجربه‌ای قابل تامل در مشارکت اجتماعی

وی در ادامه، الگوی مشارکت اجتماعی مردم در مدیریت شهری مشهد را به عنوان یک تجربه قابل تامل معرفی کرد و تصریح کرد: در این الگو، تلاش شده است تا با شناسایی اقشار مختلف جامعه و نمایندگان دستگاه‌های اجرایی، یک ساختار مشارکت‌محور ایجاد شود که در آن نظرات و پیشنهادات مردم در فرآیند تصمیم‌گیری‌های شهری مورد توجه قرار گیرد.

ضرورت بازنگری در ساختارهای حکومتی و مدیریت شهری

با توجه به چالش‌های مطرح شده، وجدی بر ضرورت بازنگری اساسی در ساختارهای حکومتی و مدیریت شهری ایران تأکید کرد و از قول برخی کارشناسان گفت: حرکت به سمت تمرکززدایی، تفویض اختیارات بیشتر به شهرداری‌ها و حذف ساختارهای موازی، امری ضروری به نظر می‌رسد. همچنین، ایجاد یک ساختار قانونی مستحکم و شفاف را برای فراهم کردن زمینه مشارکت واقعی و موثر مردم در اداره شهرها اجتناب‌ناپذیر دانست.

توجیه ضرورت مشارکت؛ خدمات شورا برای شهروندان

این کارشناس حوزه مدیریت شهری در بخش دیگری از سخنان خود، بر اهمیت توجیه ضرورت مشارکت برای خود شهروندان تأکید کرد و با اشاره به ارتباط تنگاتنگ شهروندان با خدمات شهرداری‌ها در طول زندگی، از بدو تولد تا مرگ، عنوان کرد: ارائه این خدمات و نشان دادن تاثیرگذاری مشارکت مردمی در بهبود کیفیت آن‌ها، می‌تواند انگیزه شهروندان را برای مشارکت در اداره شهرها به طور چشمگیری افزایش دهد.

مشارکت مردمی، لازمه حکمرانی مطلوب شهری

 وی حکمروایی شهری و مشارکت مردمی را دو روی یک سکه دانست و تأکید کرد: بدون مشارکت فعال و آگاهانه مردم، دستیابی به یک حکمرانی مطلوب و کارآمد در شهرها امکان‌پذیر نخواهد بود.

 وجدی رفع موانع قانونی و ساختاری و ایجاد زمینه برای مشارکت واقعی و موثر مردم را به همراه ارائه خدمات مناسب و شفاف، کلید افزایش اعتماد و رغبت شهروندان برای مشارکت در این فرآیند حیاتی دانست.

ایجاد بسترهای متنوع برای مشارکت فعال شهروندان

وی با بیان اینکه ایجاد فرصت‌های متنوع و در دسترس برای مشارکت فعال شهروندان در سطوح مختلف تصمیم‌گیری و اجرا، نخستین و مهم‌ترین گام در راستای ارتقای این امر است، گفت: شهرداری و سایر نهادهای ذیربط باید با طراحی سازوکارهای مشخص، زمینه را برای حضور و نقش‌آفرینی مردم در اداره امور شهر فراهم کنند.

این کارشناس حوزه مدیریت شهری با بیان اینکه تدوین یک چشم‌انداز فرهنگی روشن و مدون برای شهر همدان و توجه جدی به سیاست‌گذاری فرهنگی هدفمند از دیگر راهکارهای کلیدی است، ابراز کرد: تعیین مسیر فرهنگی مشخص، می‌تواند حس تعلق و مسئولیت‌پذیری شهروندان را تقویت کرده و زمینه را برای مشارکت فعال‌تر آن‌ها فراهم سازد.

وی همچنین بر اهمیت حمایت قاطع از سرمایه‌گذاری‌های سازنده در شهر و پیگیری مستمر و موثر مطالبات به‌حق شهروندان تاکید کرد، مطرح کرد: توجه به نیازها و خواسته‌های مردم و ایجاد بستر مناسب برای فعالیت‌های اقتصادی، می‌تواند اعتماد آن‌ها را جلب کرده و انگیزه مشارکتشان را افزایش دهد.

اصلاح روش‌های اجرای طرح‌های شهری با رویکرد پیوست‌نگاری

وجدی اصلاح اساسی در روش‌های اجرای طرح‌های شهری و الزام به توجه ویژه به پیوست‌های فرهنگی، اجتماعی و زیست‌محیطی آن‌ها را به عنوان یک راهکار مهم مطرح کرد و بیان کرد: اجرای طرح‌ها با در نظر گرفتن تمامی ابعاد و تاثیرات آن‌ها بر زندگی شهروندان، می‌تواند از بروز نارضایتی‌ها جلوگیری کرده و زمینه را برای مشارکت سازنده مردم فراهم کند.

ارتقای زیرساخت‌های شهری؛ پاسخی به نیازهای شهروندان و گردشگران

وی در پایان پیشنهادات خود، بر ضرورت افزایش قابل توجه سرانه‌های خدماتی و زیرساختی شهر همدان به منظور تأمین نیازهای رو به رشد شهروندان بومی و همچنین گردشگران تاکید کرد و عنوان کرد: توسعه متوازن زیرساخت‌ها، علاوه بر بهبود کیفیت زندگی شهروندان، می‌تواند تصویر مثبتی از شهر ارائه داده و حس تعلق و مسئولیت‌پذیری را در آن‌ها تقویت کند که این امر به نوبه خود به افزایش مشارکت منجر خواهد شد.

این کارشناس حوزه مدیریت شهری با ارائه این راهکارهای جامع و کاربردی، بر لزوم اتخاذ رویکردهای نوین و همه‌جانبه در راستای ارتقای مشارکت مردمی در مدیریت شهری همدان تاکید کرد.

انتهای خبر/