در تقویم ایران، دوازدهم اردیبهشت، یادآور عروج معلم شهید، استاد مرتضی مطهری و فرصتی مغتنم برای پاسداشت مقام شامخ معلم است. این روز، نه تنها تکریم از مقام دانایی و روشنگری است، بلکه ادای احترام به تلاش‌های بی‌وقفه و ایثارگرانه تمامی معلمانی است که با عشق و چراغ هدایت را در جامعه روشن نگاه داشته‌اند. معلمان، به عنوان معماران اندیشه و سازندگان فردا، با صبر و حوصله بذر علم و معرفت را در جان دانش‌آموزان می‌کارند و آنان را برای مواجهه با چالش‌های زندگی آماده می‌سازند. گرامیداشت روز معلم، فرصتی است تا قدردانی خود را از این سرمایه‌های ارزشمند جامعه ابراز نموده و بر اهمیت نقش بی‌بدیل آنان در توسعه‌ی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور تاکید نماییم. باشد که با ارج نهادن به مقام معلم و تلاش برای تحقق مطالبات آنان، زمینه‌ شکوفایی هرچه بیشتر استعدادهای نسل آینده را فراهم آوریم.

جامعه‌ فرهنگیان ایران، به عنوان رکن اساسی توسعه و پیشرفت هر کشوری، سال‌هاست که با چالش‌های متعددی در زمینه مطالبات و حقوق خود دست و پنجه نرم می‌کند. این مطالبات، صرفاً خواسته‌های صنفی و معیشتی نبوده، بلکه ریشه در دغدغه‌های عمیق برای ارتقای کیفیت آموزش و پرورش و حفظ منزلت این قشر فرهیخته دارد. بی‌توجهی مستمر به این حقوق، نه تنها موجب دلسردی و کاهش انگیزه معلمان شده، بلکه پیامدهای جبران‌ناپذیری بر آینده‌ نظام آموزشی و در نهایت، توسعه‌ پایدار کشور خواهد داشت. در این یادداشت، به تشریح مهم‌ترین مطالبات و حقوق معلمان، با تأکید بر ضرورت توجه ویژه به این خواسته‌ها، می‌پردازیم.

نخستین و اساسی‌ترین مطالبه‌ معلمان، تأمین معیشت شایسته و رفع دغدغه‌های اقتصادی است. سال‌هاست که حقوق و مزایای فرهنگیان با تورم افسارگسیخته و هزینه‌های سرسام‌آور زندگی همخوانی نداشته و این امر، فشار مضاعفی را بر دوش این قشر زحمتکش تحمیل کرده است. اجرای کامل و بدون تنازل قانون رتبه‌بندی معلمان، با هدف ارتقای جایگاه و منزلت معلمان بر اساس شایستگی و عملکرد آنان، گامی مثبت تلقی می‌شود، اما تحقق اهداف این قانون مستلزم تخصیص بودجه‌ کافی و اجرای دقیق و عادلانه‌ آن است. علاوه بر این، ضرورت دارد که نظام پرداخت حقوق و مزایای معلمان به گونه‌ای طراحی شود که بتواند پاسخگوی نیازهای اساسی زندگی آنان بوده و از ایجاد فاصله‌ طبقاتی بیشتر در جامعه جلوگیری کند.

 برخورداری از بیمه درمانی کارآمد و فراگیر، تسهیلات رفاهی مناسب و امنیت شغلی نیز از دیگر مطالبات حیاتی معلمان در این زمینه به شمار می‌رود.

دومین محور مهم مطالبات فرهنگیان، ارتقای منزلت اجتماعی و جایگاه حرفه‌ای آنان است. متأسفانه در سال‌های اخیر، شاهد کم‌توجهی به نقش و اهمیت معلمان در جامعه بوده‌ایم. بازگرداندن احترام و ارزش واقعی به حرفه‌ معلمی، نیازمند تغییر نگرش در سطح جامعه و مسئولان است. تضمین استقلال حرفه‌ای معلمان در طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی، فراهم نمودن فرصت‌های برابر برای رشد و ارتقای علمی و تخصصی، و مشارکت فعال معلمان در تصمیم‌گیری‌های کلان آموزشی، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به ارتقای منزلت این قشر فرهیخته کمک کند. همچنین، ضروری است که از طریق رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی، نقش بی‌بدیل معلمان در تربیت نسل آینده و توسعه‌ کشور به درستی تبیین و تکریم شود.

سومین دسته از مطالبات معلمان، مربوط به بهبود شرایط کاری و آموزشی است. تراکم بالای کلاس‌های درس، کمبود امکانات و تجهیزات آموزشی مناسب، فرسودگی فضاهای آموزشی و حجم بالای وظایف غیرآموزشی، از جمله مشکلاتی است که کیفیت آموزش را تحت تاثیر قرار داده و بار سنگینی را بر دوش معلمان تحمیل می‌کند. استانداردسازی فضاهای آموزشی، تأمین تجهیزات و منابع آموزشی کافی و به‌روز، کاهش تراکم کلاس‌ها و تفکیک وظایف آموزشی و غیرآموزشی معلمان، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به بهبود شرایط کاری معلمان و ارتقای کیفیت فرآیند یاددهی‌ یادگیری کمک شایانی نماید. همچنین، توجه به سلامت جسمی و روحی معلمان و فراهم نمودن امکانات و برنامه‌های حمایتی در این زمینه، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

علاوه بر موارد فوق، معلمان مطالبات دیگری نیز دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به شفافیت و عدالت در نظام اداری آموزش و پرورش، ایجاد سازوکارهای موثر برای رسیدگی به شکایات و پیشنهادات فرهنگیان، تضمین آزادی بیان و تشکل صنفی معلمان در چارچوب قانون و بهره‌مندی از فرصت‌های برابر برای آموزش و ارتقای مهارت‌های حرفه‌ای اشاره کرد.

در پایان، تاکید می‌شود که توجه به مطالبات و حقوق معلمان، نه یک امر هزینه‌بر و تحمیلی، بلکه یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای آینده‌ی کشور است. جامعه‌ای که به معلمان خود احترام بگذارد و نیازهای آنان را برآورده سازد، نسلی توانمند، خلاق و مسئولیت‌پذیر تربیت خواهد کرد که ضامن پیشرفت و تعالی آن جامعه خواهد بود. لذا، انتظار می‌رود که مسئولان و سیاست‌گذاران با درک عمیق از اهمیت نقش معلمان، گام‌های عملی و موثری در جهت تحقق مطالبات برحق آنان بردارند و زمینه‌ی ارتقای منزلت و بهبود وضعیت معیشتی این قشر ارزشمند را فراهم آورند. تداوم بی‌توجهی به این مطالبات، بدون شک، فرسایش بیشتر سرمایه انسانی آموزش و پرورش را به دنبال خواهد داشت و آینده‌ای مبهم را برای نظام آموزشی کشور رقم خواهد زد.

بی‌شک، قدردانی از جامعه‌ فرهنگیان، تکلیفی است بر عهده‌ی تمامی ارکان جامعه. این قشر فرهیخته، با تحمل سختی‌ها و کاستی‌ها، همواره در صف مقدم تعلیم و تربیت فرزندان این مرز و بوم قرار داشته و با ایثار و از خودگذشتگی، آینده‌سازان کشور را پرورش داده‌اند. تلاش‌های بی‌وقفه معلمان در جهت ارتقای سطح علمی و فرهنگی جامعه، شایسته‌ والاترین تقدیرهاست. آنان، نه تنها دانش را منتقل می‌کنند، بلکه بذر اخلاق، انسانیت و مسئولیت‌پذیری را در دل دانش‌آموزان می‌کارند و نسلی آگاه و توانمند را برای فردا آماده می‌سازند. از صمیم قلب، از تمامی معلمان دلسوز و فداکار ایران سپاسگزاریم و برای ایشان سلامتی، سربلندی و توفیق روزافزون آرزومندیم. امید است که قدردان زحمات بی‌شائبه‌ این عزیزان باشیم و در جهت رفع دغدغه‌ها و تحقق مطالبات آنان، از هیچ کوششی دریغ نورزیم.

راضیه حاجیلویی