به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «عصرهمدان»، صالح قاسمی در اولین رویداد نفس‌های هستی‌بخش که پیش از ظهر امروز در تالار فجر برگزار شد، با ابراز نگرانی عمیق از وضعیت کنونی، اظهار کرد: وضعیت جمعیت کشور خوب نیست و شاخص‌های جمعیتی ایران به حداقل تاریخی خود رسیده‌ است و در حال حاضر ۸۷ میلیون نفر است.

وی با بیان اینکه نرخ رشد جمعیت به ۰/۶ درصد کاهش یافته است که کمترین نرخ رشد در تاریخ ایران محسوب می‌شود، گفت: پیش‌بینی می‌شود حوالی سال ۱۴۱۵، نرخ رشد جمعیت به صفر درصد برسد، به این معنی که تعداد تولدها با مرگ و میرها برابر خواهد شد و از سال ۱۴۲۰ به بعد، نرخ رشد منفی خواهد شد و تعداد مرگ و میرها از تولدها پیشی می‌گیرد.

دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت کشور با اشاره به نرخ باروری کل (TFR) متوسط تعداد فرزندانی که یک زن به دنیا می‌آورد، امروز به ۱/۶ فرزند به ازای هر زن رسیده است، افزود: این در حالی است که در دهه ۶۰ این رقم بالای ۶ فرزند بود،

این نرخ در شهرهای بزرگ به ۱/۳ فرزند و در استان‌هایی نظیر گیلان به ۰/۹ فرزند و مازندران به ۱ فرزند کاهش یافته است و

این کمترین نرخ باروری در تاریخ ایران و نیز در میان کشورهای غرب آسیا و اسلامی است.

وی با بیان اینکه در سال ۱۴۰۳، برای نخستین بار تعداد تولدهای کل کشور به زیر یک میلیون نفر رسید و به ۹۷۹ هزار تولد کاهش یافت که این روند همچنان کاهشی است، مطرح کرد: هم‌اکنون ۱۴ درصد از جمعیت کشور بالای ۶۰ سال سن دارند و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۲۰ (۲۰۵۰ میلادی)، بیش از ۳۰ درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل دهند.

قاسمی با اشاره به تبعات سنگین سالمندی جمعیت، هشدار داد که این پدیده به کاهش نیروی کار، ورود نیروی کار خارجی، ورشکستگی صندوق‌های بیمه‌ای و تحمیل فشار بی‌سابقه و فرساینده بر شبکه بهداشت و درمان منجر خواهد شد.

وی همچنین از ظهور پدیده‌هایی مانند «سندروم آشیانه خالی» (افسردگی مزمن سالمندان) و «سالمندان بدون حمایت رها شده در جامعه» (سالمندان سر راهی) خبر داد که در حال حاضر در ایران مشاهده می‌شوند، بیان کرد: این وضعیت موجب «کند شدن شدید تمامی فرآیندهای جامعه ایران» خواهد شد.

دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت، با تأکید بر پیچیدگی موضوع جمعیت، آن را یک مسئله «مولتی‌فاکتوریال» با ۴۷ متغیر تأثیرگذار دانست و به عواملی چون ازدواج، طلاق، اشتغال، شرایط اقتصادی، الگوی شهرسازی، درمان ناباروری، مهاجرت و رسانه‌ها اشاره کرد. 

وی با اشاره به اینکه تعداد سقط جنین سالانه در ایران بین ۳۷۰ هزار تا ۵۳۰ هزار مورد تخمین زده می‌شود، تصریح کرد: ۲ تا ۳ درصد سقط غیرارادی (خود به خودی) ناشی از مشکلات پزشکی و 

۲ تا ۳ درصد سقط درمانی با مجوز پزشکی قانونی (حدود ۱۲ تا ۱۳ هزار مورد در سال)، و حدود ۹۵ درصد: سقط‌های غیرقانونی و بدون مجوز است که از این ۹۵ درصد، حداکثر ۴ تا ۵ درصد محصول روابط نامتعارف (شامل نامشروع و نامتعارف فرهنگی، مانند سقط در دوران عقد) است.

قاسمی با بیان اینکه حدود ۹۰ درصد از کل سقط جنین در ایران مربوط به جنین‌های سالم و مشروع (محصول خانواده) است، عنوان کرد: از جمله عوامل سقط باور غلط «فرزند ناخواسته» است، این تصور که فرزند «نمی‌خواسته‌اند» یا «الان وقتش نیست» در حالی که اراده انسان همه اتفاقات عالم را رقم نمی‌زند.

وی افزود: فقدان اطلاعات کافی درباره پیامدهای پزشکی و روان‌شناختی سقط و پیامدهای پزشکی از جمله عوامل سقط است که در یک مطالعه، ۲۸ درصد از موارد ناباروری ثانویه (ناباروری پس از تجربه بارداری) ناشی از سقط ناایمن بالای ۱۲ هفته بوده است.

دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت مطرح کرد: پژوهشی در تهران نشان داد ۶ درصد از زنانی که اقدام به خودکشی ناموفق داشتند، تجربه سقط بالای ۱۲ هفته را علت اصلی اختلالات روحی و روانی خود عنوان کرده‌اند.

وی با تأکید بر اینکه فتوای مشهور اغلب مراجع تقلید، حرمت سقط جنین را از لحظه انعقاد نطفه (نقطه صفر) می‌داند، از باور اشتباه رایج در جامعه مبنی بر حرمت سقط تنها پس از چهار ماه و ۱۰ روز (دمیده شدن روح) انتقاد کرد و توضیح داد: با وجود لزوم غربالگری، نرخ مثبت کاذب بالا در ایران گاهی تا ۱۳-۱۵ درصد در مقابل ۲-۳ درصد جهانی منجر به تحمیل استرس شدید و هزینه‌های اقتصادی به مادران باردار می‌شود. این امر در برخی موارد باعث سوق دادن مادران به سمت سقط می‌شود، به ویژه که سقط در ایران به سمت خانگی شدن پیش می‌رود که خطرات آن را دوچندان کرده است.

قاسمی با انتقاد به در دسترس بودن داروهای سقط گفت: متأسفانه با وجود منع قانونی، این داروها همچنان به آسانی و بدون نسخه پزشک در بسیاری از داروخانه‌ها در دسترس هستند، در حالی که در بسیاری از کشورها تهیه آنها مستلزم نسخه تخصصی است.

وی به پدیده «مشهورات غلط» اشاره کرد و تصریح کرد: باورهای اجتماعی که ظاهراً علمی و درست تلقی می‌شوند، اما نه پایه علمی دارند و نه تجربه آن‌ها را تأیید می‌کند. 

دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت با اشاره به باور رایج «یک فرزند باکیفیت بهتر از سه چهار فرزند» تأکید کرد: این گزاره رایج که کیفیت تربیت با تعداد فرزندان رابطه معکوس دارد، نادرست است.

 وی با اشاره به اینکه مهارت‌های رفتاری فرزند با جامعه و همسالانش، بیشتر در تعامل با اطرافیان شکل می‌گیرد و بخش کوچکی از آن مربوط به والدین است، افزود: توصیه رایج به زوج‌های جوان مبنی بر اینکه ابتدا به بلوغ فکری و شخصیتی برسند و سپس فرزندآوری کنند، اشتباه است. 

قاسمی با استناد به تحقیقات جامعه‌شناسان، بیان کرد: بخش قابل توجهی از تکامل شخصیتی افراد، پس از پدر و مادر شدن و قرار گرفتن در جایگاه والدینی شکل می‌گیرد و مسئولیت‌پذیری، هدفمندی در زندگی و منابع اقتصادی، تلاش برای آینده و فضائل اخلاقی نظیر ایثار و گذشت، در زوج‌های دارای فرزند به مراتب بیشتر است.

وی با بیان اینکه در پایان سخنان خود، با تأکید بر لزوم مشارکت فعال آحاد جامعه، خطاب به حاضران گفت: منتظر نهادهای حاکمیتی نباشید! هر فرد باید ظرفیت شخصی خود را شناسایی و در حوزه جمعیت فعال شود.

دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت با ذکر نمونه موفق پنج بانوی فعال در بیرجند که در یک سال موفق به منصرف کردن ۷۹ نفر از سقط جنین شده بودند، نشان داد که گروه‌های مردمی دارای ظرفیت‌هایی هستند که گاهی فراتر از توان ادارات دولتی است.

وی همچنین با اشاره به رعایت حال خانواده‌های دارای فرزند خردسال در فرودگاه، بر لزوم احترام و حمایت از این خانواده‌ها تأکید کرد.

قاسمی در نهایت خواستار اشتراک‌گذاری تجربیات و هم‌افزایی میان فعالان حوزه جمعیت شد و ابراز امیدواری کرد که نهادهای دولتی نیز در این مسیر حامی و یاری‌رسان باشند.

انتهای خبر/