وقتی از آسیب های اجتماعی سخن می‌گوییم همه نوع آن از اعتیاد و کارتن خوابی تا طلاق و بیکاری به ذهن متبادر می شود اما درسال های اخیر معضل و پدیده ای جدیدی به نام زباله گردی که نمود بارز و بیرونی یک آسیب اجتماعی است در جاهای مختلف شهرها دیده می شود.
به گزارش عصر همدان،ما بیشتر اوقات در مناطقی افرادی را که به صورت ظاهری نامناسب، قد خمیده و گونی به دست به سطل زباله ها سرک می‌کشند را دیده ایم افرادی که شب و روز برایشان فرقی ندارد و برای تامین نیاز خود باید به سطل زباله ها هجوم آورند، چه افرادی که واقعا از نظر مالی در مشقت و مضیغه باشند چه افرادی که صرفا برای نشئه گی خود و یا دلایل دیگر دست به چنین کاری می زنند.
ساعت حدودا ۹ شب از خانه بیرون می زنم تا بتوانم با زباله گردی هایی که قبل از رسیدن شهرداری سطل ها را خالی می کنند صحبتی داشته باشم. بالاخره بعد از یک ربع، سر و کله زباله گرد ها پیدا می شود و در حالی که یکی از آنها مشغول جمع آوری کارتن و سایر مواد ارزشمند داخل زباله ها است به طرفش می روم و بعد از چند دقیقه مقدمه چینی سر بحث را باز می کنم. اسمش سعید است. قبل تر گچ کار بوده و الان زباله گرد است.
*زباله گرد: کار نیست اگر کار داشتم زباله گردی نمی کردم
در حال صحبت هستیم که ماشین شهرداری برای جمع آوری زباله ها از دور دیده می شود؛ می گوید اگر مرا ببینند آنچه جمع کرده ام را می گیرند؛ اگر می خواهی صحبت کنیم با من تا کوچه روبرویی بیا. من هم قدم به قدم سعید حرکت می کنم تا بتوانم اطلاعاتی گیر بیاورم؛ وارد کوچه می شویم می گوید نیسان داشتم و میوه می فروختم اما ماشینم را دزدیدند و الان سه ماه است که زباله گردی می کنم.
سعید که یکی از ۴۵۰ زباله گرد همدان است هیچوقت فکر نمی کرد روزی یا شبی سر از سطل زباله ها دربیارد و آینده و آرزوهای خود را برباد رفته ببیند. اصلاً به ذهنش خطور نمی کرد که بخواهد برای تامین ما یحتاج خود زباله گردی کند.
سعید که برای سعادت خود سال ها تلاش و تقلا داشته حال اعتیاد به شیشه به کلی مسیر زندگی اش را تغییر داده و سعید را در جایی نشانده است که درست نقطه مقابل آرزوهایش قرار گرفته است، متاهل است دو دختر دارد. می گوید کار نیست اگر کار داشتم زباله گردی نمی کردم.
بعد از چند دقیقه دو نوجوان به سمت ما می آیند رو به سعید می گویند ما سر کوچه ایم. می پرسم این ها هم زباله جمع می کنند؟ با خنده می گوید اینها جنس می آورند مواد می فروشند. هر چه را جمع کردم پشت این کوچه (کوچه تنگ و تاریک) می فروشم و موادم را می گیرم. من هم بعد از دیدن این صحنه و شنیدن سخنان سعید کم کم احساس خطر می کنم و او تنها می گذارم. اینبار ذهنم تا ساعتی نه زباله گردی و زباله گردها بلکه به فروش مواد مخدر و دو نوجوان درگیر می شود!
استان همدان همانند سایر استان ها با معضلی دردناک و پر خطر بنام زباله گردی درگیر است. شغلی تعریف نشده‌ای که سلامت روحی ،روانی و جسمی افراد زباله گرد و حتی خانواده هایشان را در معرض خطر جدی قرار داده است.
با یکی دیگر از افرادی که سر در سطل زباله کرد و بلافاصله مقداری از زباله ها را در آغوش کشید و به پشت ساختمانی رفت صحبت کردم. اسمش را همانند اعتیادش از من پنهان می کند اما برخلاف اسمش، اعتیادش از دور نمایان است و در حالی که کارتن ها و دیگر زباله ها را تفکیک می کند از میان زباله ها روغن مایعی پیدا می کند و با خوشحالی در جیبش می گذارد تا به خانه ببرد، نه برایش تاریخ انقضای روغن مهم است نه سلامتی خود و خانواده. برقکار است و متاهل اما برای درآمد نیز به زباله گردی روی آورده تا با جمع آوری روزانه یک گونی ۳۰ کیلویی آن را به مبلغ ۳۵هزار تومان بفروشد.
با اینکه اعتیاد خود را از من پنهان می کند، می گوید: من در کنار برق کاری زباله جمع می کنم و زباله گردی کار معتادها است، تا سوال بعدی را می پرسم از من فاصله می گیرد و دورتر می شود و هر چه به او نزدیک می شوم فاصله خود را دو چندان می کند.
*معاون خدمات شهری همدان: در روزهای عادی سال ۴۰۰ تا ۴۵۰ نفر زباله گرد در شهر دیده می شوند
به گفته معاون خدمات شهری شهرداری همدان آمار دقیق و جامعی در خصوص تعداد زباله گردها نیست اما به طور میانگین در روزهای عادی سال ۴۰۰ تا ۴۵۰ نفر زباله گرد در شهر دیده می شوند. کار تفکیک زباله ها را پیمانکار انجام می دهد و پیمانکار حدودا ۲۰۰ الی ۲۵۰ نفر از زباله گردها را برای جمع آوری و تفکیک به کار گرفته و سازماندهی کرده است و مشخصات آنها را نزد خود دارد.
وحید علی ضمیر دلیل زباله گردی و افزایش تعداد زباله گرد ها را در فرهنگ مصرفی شهروندان و صرفه اقتصادی آن می داند و معتقد است که کیفیت زباله ها و فرهنگ مصرفی باعث می شود که مواد داخل زباله ها ارزشمند باشد و زباله گردها برای پیدا کردن آن رو به این کار بیاورند.
معاون خدمات شهری شهرداری همدان با اشاره به نداشتن ابزار قانونی و بازدارنده برای جلوگیری و جمع آوری زباله گرد ها بیان کرد: برای ممانعت از فعالیت زباله گردها ما نمی توانیم ورود کنیم و در این حوزه ابزار مقابله ای نداریم. باید قوانین بازدارنده در سیستم قضایی تعریف شود.
*لزوم تفکیک زباله از مبدا
علی ضمیر معتقد است که برای حل معظل و پدیده زباله گردی علاوه بر اینکه نهاد های قضایی، انتظامی و شهرداری باید برنامه ریزی جامع و کاملی در این خصوص داشته باشند، تفکیک زباله ها باید در مبدا انجام گیرد و فرهنگ مصرفی مردم نیز تغییر کند چرا که زباله گرد ها عموما در مناطقی که وضعیت اقتصادی خوبی دارند دیده می شوند.
با وجود تلاش های فراوان مدیران و حمایت نهاد های حاکمیتی و غیرحاکمیتی از افراد نیازمند، معضلات اجتماعی همچون زنجیره ای، مشکلات و چالش های جدیدی را در حوزه های مختلف ایجاد می کنند و در این خصوص باید از ظرفیت مردم، نخبگان و سازمان های مردم نهاد استفاده کرد تا بتوان آسیب های اجتماعی را کاهش و نسبت به مرتفع ساختن این معضلات اجتماعی، به موقع، سریع و کارشناسی ورود کرد.
*رئیس مجمع سازمان های مردم نهاد استان: وضعیت همدان نسبت به سایر شهرها در حوزه زباله گردی بهتراست
سید مصطفی موسوی، رئیس مجمع سازمان های مردم نهاد استان همدان با بیان اینکه زباله گردی یکی از معضلاتی است که برای مدیریت شهری منظم در برنامه ریزی ها مشکلاتی را ایجاد می‌کند گفت: ما در کمیته محیط زیست مجمع سازمان های مردم نهاد استان در خصوص زباله گردی برنامه‌ریزی‌هایی برای فرهنگ‌سازی وآموزش خانواده ها داشتیم تا زباله های خود را در مبدا تفکیک کنند که زباله گردی به حداقل برسد.
وی معتقد است که وضعیت همدان نسبت به سایر شهرها در حوزه زباله گردی بهتر است. رئیس مجمع سازمان های مردم نهاد استان اقتصاد ضعیف، فقر و اعتیاد را نیز دلیل زباله گردی عنوان کرد و بهترین راهکار را فرهنگ سازی تفکیک زباله از مبدا در سنین کودکی و آموزش های مختلف از طریق آموزش پرورش دانست.
علی ایحال معضل زباله گردی باید توسط مسئولان، برنامه ریزان، سازمانها و نهادهای مرتبط با این پدیده، بررسی کارشناسی و بطور ریشه ای و دائمی برای آن چاره اندیشی شود در همین خصوص با مهرداد هوشمند کارشناس و پژوهشگر اجتماعی گفتگو کردیم.
*کارشناس اجتماعی: زباله گردی نشانگر ضعف مدیریت و برنامه ریزی شهری است
کارشناس و پژوهشگر اجتماعی معضل زباله گردی را پدیده ای چند بعدی می داند که باید به شکل علمی و برنامه‌ریزی شده با آن برخورد شود، زیرا از طرفی منبع درآمدی برای اقشار محروم، فقیر و آسیب پذیر است و از طرفی با بهره کشی، استثمار کودکان و به کارگیری آنها به عنوان زباله گرد، منافع زیادی عاید سودجویان می شود.
هوشمند معتقد است که صاحب نظران اجتماعی فقر، وضعیت نامناسب اقتصادی، بیکاری و اعتیاد را از جمله عوامل گرایش کودکان و زنان به پدیده زباله گردی می دانند و زباله گردی نشانگر شرایط نامطلوب اقتصادی و فرهنگی، ضعف مدیریت و برنامه ریزی شهری است.
این کارشناس و پژوهشگر اجتماعی بیان کرد: افزایش بی رویه و غیر اصولی مصرف، استفاده نامناسب از ظروف پلاستیکی، تغییر سبک زندگی و مصرف در بین خانواده‌ها که منجر به افزایش تولید زباله ها می شود از دلایل زباله گردی است.
هوشمند همکاری و همفکری نهادها و سازمان‌های دولتی و غیر دولتی نظیر شهرداری، بهزیستی، شورای شهر، بهداشت و آموزش و پرورش را برای حل این معضل ضروری می داند و معتقد است که این افراد باید بیشتر مورد حمایت و نظارت قرار گیرند تا از آسیب های اجتماعی مصون باشند.
به گزارش نافع، همه مسئولان، مدیران و کارشناسان بخش های مختلف کشور در اینکه زباله گردی یک آسیب جدی و تهدید کننده و امری مذموم و ناهنجار است متفق القول اند اما متولیان امر باید به صورت فعالانه و نه انفعالی و با مدیریت جهادی و با نگاه کارشناسی و موشکافانه راهکار هایی برای رفع این معضل و سایر مشکلات اجتماعی پیدا و با جدیت به این حوزه ورود کنند تا شاهد زباله گردی جوانان، نوجوانان و حتی کودکان و فروپاشی خانواده که صحت ، سلامتی، استواری و پویایی آن درمعرض انواع آسیب ها و آفت ها قرار گرفته است، نباشیم.
گزارش از امیر حسین حسینی
انتهای پیام/