به گزارش خبرنگار فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «عصر همدان» پوشش و لباس، نه تنها نیازی برای محافظت از بدن، بلکه همواره بازتابی از فرهنگ، هویت، و ارزش‌های یک جامعه بوده است.
در ایران باستان، این موضوع از اهمیتی ویژه برخوردار بوده و بررسی آثار تاریخی به خوبی نشان می‌دهد که ایرانیان در طول تاریخ، همواره به پوشش مناسب و حیا توجهی ویژه داشته‌اند، مطالعه‌ها نشان می‌دهد حیا و عفاف قبل از ورود اسلام از ویژگی ذاتی ایرانیان بوده به طوری که در هیچ کتیبه‌ای زنان سر برهنه ندارند و حتی در شاهنامه نیز پوشیدگی ایرانیان مطرح است.
در دوران هخامنشیان، نقوش برجسته تخت جمشید و سایر آثار به‌جا مانده، نشان‌دهنده این است که مردان و زنان ایرانی با وقار و پوشیدگی در جامعه حضور می یافتند. لباس‌های بلند و گشاد، پوشش کامل بدن را تضمین می کرده. این سبک پوشش، نه تنها در بین اشراف، بلکه در بین عامه مردم نیز رایج بوده است.
در دوره های بعد، به ویژه دوران اسلامی، الگوهای پوشش ایرانی با حفظ اصالت خود، تحولات جدیدی را تجربه کرد. مینیاتورها و نقاشی های به جا مانده از دوران صفوی و قاجار، گویای آن است که زنان ایرانی با حفظ حجاب و پوشش مناسب، در عین حال ظرافت و زیبایی خاص خود را نیز به نمایش می‌گذاشتند. پارچه های فاخر و طرح‌های زیبا به کار رفته در لباس‌ها، نشان از اهمیتی است که ایرانیان به پوشش و آراستگی می دادند.
تنوع پوشش در مناطق مختلف ایران نیز به خوبی نشان‌دهنده این است که در عین حفظ اصل پوشش، سلیقه های مختلف نیز مورد توجه قرار گرفته است. لباس‌های محلی در مناطق مختلف، همگی نشان دهنده پوشیدگی و حیا هستند و در عین حال، رنگ و طرح‌های چشم نواز، زیبایی و اصالت فرهنگ ایرانی را به نمایش می گذارند.
آثار تاریخی اثبات‌کننده لباس عفیفانه در ایران باستان
مریم جوادی‌نکو در گفتگو با خبرنگار فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «عصر همدان» با بیان اینکه اگر اولین تمدن‌هایی که در جهان پیدا شدند را بررسی کنیم رد و نشان پوشش در این تمدن‌ها را به وضوح می‌بینیم، گفت: بین‌النهرین اولین تمدنی بود که پیدا شد و در همه زمینه‌ها پیشرو است، تولید پوشاک نیز در بین‌النهرین وجود داشته و از این معقوله مستثنی نیست.
کارشناس‌ارشد پارچه و لباس با اشاره به اینکه هرچه به عقب برگردیم تاریخ گواهی می‌دهد که سه مسئله وجود دارد که ایرانی‌ها از ابتدای پیدایش تمدن به خاطر آن‌ها به خود می‌بالیدند، افزود: نخست اینکه حتی قبل از اینکه دین اسلام وارد ایران شود ایرانی‌ها از ابتدا یکتا پرست بودند.
وی خاطرنشان کرد: موضوع دوم اینکه هرچه در تاریخ بررسی کنیم بیشتر متوجه می‌شویم که ایرانی‌ها از لباس عفیفانه استفاده می‌کردند و برهنگی به هیچ عنوان در پوشش ایرانیان به چشم نمی‌خورد، جالب آنجا است که نه تنها در پوشش بانوان بلکه حتی در لباس رزم آقایان نیز برهنگی بسیار کم بوده است.
جوادی‌نکو با بیان اینکه موضوع سوم این است که ایرانی‌ها در همه جنبه‌های زندگی در ساده‌ترین و بدیهی‌ترین نیاز روزانه خود از هنر استفاده می‌کردند، تصریح کرد: مثلا در پوشاک ایرانی‌ها تا حد امکان بیشترین هنر و تجلی هنر دیده می‌شود، در دوره‌های مختلف تاریخی نوع پوشش‌ها تغییر کرده و سپس شاهد گسترش استفاده مردم از لباس‌های سنتی و لباس اقوام می‌شویم.
وی با اشاره به اینکه نسل جدید اطلاعاتی در این خصوص ندارند و متأسفانه به دنبال کسب اطلاعات در این خصوص نیست، گفت: نسل جدید باید باید کمی در این حوزه بررسی و کنکاش کنند تا زیبایی‌های پوشش در تاریخ ایران را از ابتدا درک کنند.
کارشناس‌ارشد پارچه و لباس ادامه داد: از زمان هخامنشیان لباس‌ها کاملا مدل‌سازی شده بود و نه تنها وسیله‌ای برای محافظت از سرما و گرما، بلکه یک اثر هنری بوده است.
جوادی‌نکو با بیان اینکه در چین‌های افقی لباس هخامنشیان مدل چین‌ها علاوه بر ایجاد زیبایی باعث می‌شود که بدن‌نما بودن لباس کم شود، عنوان کرد: حتی به این دلیل راحتی حرکت برای شخص بیشتر می‌شود و همه این نکات مورد توجه خیاطان بوده است.
وی با اشاره به اینکه در دوره اشکانیان «چادر شب» بسیار معروف است، گفت: در واقع بانوان قبل از اینکه پارچه را بُرِش بزنند و بدوزند در ابتدا پارچه را تزئین می‌کردند و این اقدام اولین بار در ایران و در دوره اشکانیان انجام شده است.
کارشناس‌ارشد پارچه و لباس خاطرنشان کرد: اولین نساجی‌های جهان در ایران بوده است و سپس وارد دوره‌ای می‌شویم که لباس اقوام در جوامع گسترش پیدا می‌کند.
جوادی‌نکو با بیان اینکه ما لباس اقوام را امروز هم به وضوح می‌بینیم، افزود: مثل لباس کردی، بختیاری، لرها، مازندرانی و گیلکی، لباس‌های محلی ابیانه، خراسان و سمنان که سه تکه از لباس بانوان آنجا ثبت جهانی شده است.
وی با اشاره به اینکه از ویژگی‌های لباس اقوام این است که سرشاژ از رنگ و سرزندگی هستند، تصریح کرد: هرکدام از رنگ‌ها در لباس اقوام دنیایی دارند و از نظر روانشناسی نیز دارای تفسیر هستند.
کارشناس‌ارشد پارچه و لباس ادامه داد: جالب است بدانید مثلاً بانوانی که در منطقه‌هایی زندگی می‌کنند که پا به پای همسران خود با آن‌ها مشغول کار هستند معمولاً رنگ‌های سرزنده‌تری در لباس‌هایشان دارند و این موضوع جای تأمل دارد که چقدر ایرانیان در طراحی لباس‌ها هوشمندانه رفتار کردند.
نسل جدید نسبت به طراحی هوشمندانه لباس اقوام آگاهی ندارد
جوادی‌نکو با بیان اینکه با بررسی جزئی‌تر در این حوزه ناراحت می‌شویم که چرا آگاهی پیرامون لباس اقوام به جامعه داده نشده است، افزود: اگر نسل‌های جدید نسبت به این زیبایی‌ها آگاهی داشتند قطعا از لباس های سنتی خود استقبال بیشتری می‌کردند.
وی با اشاره به اینکه در بطن جامعه پوششی که دارای روانشناسی و هوشمندی در لایه‌های آن باشد را نمی‌بینیم، تصریح کرد: حتی برخی سبک‌ها و پوشش‌ها در بطن جامعه می‌بینیم که خود جوامعی که آن را طراحی کردند نیز از آن استفاده نمی‌کنند و فقط مربوط به یک گروه خاص مثل یک گروه موسیقی است اما متأسفانه این پوشش در بین نوجوانان ما به سرعت استفاده می‌شود.
کارشناس‌ارشد پارچه و لباس ادامه داد: متأسفانه نوجوانان ما توجه نمی‌کنند که لباس طراحی شده در یک کشور دیگر معنی خاص و رویکرد خاصی دارد و مربوط به کشور و فرهنگ ما نیست، حتی نوشته‌های آن‌ها برای تبلیغ هدف خود گروه است.
جوادی‌نکو با تأکید بر اینکه قصد ندارم متعصبانه موضوع را بررسی کند، گفت: اما باید آگاهانه رفتار و پوشش مناسب را انتخاب کنیم، وقتی پوشش غیر معقولی در جامعه گسترش پیدا می‌کند در ابتدا باید پیشینه آن را بررسی کنیم، حتی نوشته‌های آن‌ها را بخوانیم و ترجمه کنیم چون خیلی مواقع جملاتی روی لباس‌ها نوشته شده که توهین به خود فرد است.
وی با بیان اینکه واقعاً حیف است با پیشینه طراحی پوشاکی که در کشورمان داریم، به سراغ سبک و پوشش سایر کشورها برویم، افزود: لباس های سنتی و ایرانی که سوزن‌دوزی و گلدوزی شده هستند سرشاز از رنگ هستند و استفاده از آن‌ها نشاط بیشتری را به جامعه می‌بخشد.
کارشناس‌ارشد پارچه و لباس خاطرنشان کرد: در شهری مثل ابیانه حرمت لباس سنتی به خوبی حفظ شده است و من وقتی وارد آنجا شدم فکر کردم وارد شهرک سینمایی شدم، بیشتر مردم در آنجا از لباس‌های محلی و سنتی که سرشار از رنگ بود استفاده می‌کردند و این موضوع حس و حال خوبی داشت.
جوادی‌نکو با بیان اینکه هنر طراحی لباس در این است که لباس‌هایی که دارای سرشاز از رنگ و سرزندگی که فکر در لایه‌های آن است تولید کند، گفت: باید از لباس‌های اقوام و طراحی‌های سنتی برای نیاز نسل امروز الهام بگیریم و این معقوله مهمی است.
مسئولان از طراحان پوشاک حمایت کنند
وی با اشاره به اینکه نمایشگاه مانتوی ایرانی در همدان با شعار «با حجاب زیباتر دیده شویم» برگزار شد تا لباس‌های پوشیده طراحی شود که زیبا و دارای حجاب باشند، افزود: دغدغه ما به غیر از عفاف و پوشیده بودن لباس‌ها، حفظ اصالت ایرانی در لباس است و من به عنوان کسی که از دبیرستان تا ارش در حوزه طراحی و دوخت لباس و پارچه درس خواندم غبطه میخورم که چرا به این موضوعات توجه نمی‌شود.
کارشناس‌ارشد پارچه و لباس ادامه داد: تعدادی جشنواره برگزار شد و فعالان این حوزه در جشنواره‌ها شرکت کردند اما مشکل عدم حمایت از این طراحان است، لباس‌ها و تولیدات خلاقانه‌ای در جشنواره‌های همدان دیدیم ولی بعداز اختتامیه دیگر لباس‌ها جایی دیده نشدند در حالی که نیازمند هستیم که تولیدات در بازار و برای مردم عرضه شوند.
جوادی‌نکو با بیان اینکه نیازمند حمایت جدی‌تر مسئولان از طراحان دوخت و لباس هستیم، تصریح کرد: این افراد هستند که می‌توانند تأثیر زیادی در گسترش پوشش ایرانی و اسلامی در جامعه داشته باشند.
وی با تأکید بر اینکه مسئولان خوب سخت می‌گویند اما موقع عمل که فرا می‌رسد عملکرد خاصی از آن‌ها نمی‌بینیم، افزود: جلسات زیادی بوده که این واقعیت را بیان کردم، موضوع فرهنگ‌سازی زمانی تأثیر دارد که در هر کار یک تبلور ببینیم، برای فعالیت در این حوزه حمایت مالی و مجوز نیاز است.
کارشناس‌ارشد پارچه و لباس خاطرنشان کرد: اگر می‌خواهیم لباس عفیفانه و طراحی لباس ایرانی زیبا در جامعه داشته باشیم باید فضایی برای به نمایش گذاشتن این‌ها باشد، امروز برای مقابله با فضای مجازی و پوشش‌هایی که با سبک و فرهنگ ما هم‌خوانی ندارد نیازمند نمایش زنده لباس برای بانوان هستیم.
جوادی‌نکو با بیان اینکه مدت زمان جشنواره‌ها محدود است و با لباس بر تن مانکن‌ها نمی‌شود با شیوه تهاجمی فرهنگ بیگانه مقابله کرد، گفت: پیشنهاد می‌شود با فرهنگ بیگانه، به روز رقابت کنیم، اگر الان موفقیت در نمایش زنده لباس است چه اشکالی دارد که پوشش عفیفانه به صورت زنده و در چارچوب خاص و با حضور بانوان به نمایش گذاشته شود؟
وی در پایان با اشاره به اینکه این پیشنهاد را در چند دوره که جزء عوامل اجرایی جشنواره‌ها بودم مطرح کردم و برخوردها بسیار متعصبانه بود، عنوان کرد: واقعیت این است که در شرایط کنونی جامعه برای انجام کار فرهنگی باید به روز باشیم و اگر چنین طرحی با برنامه‌ریزی و قوانین انجام شود قطعاً مشکلی ایجاد نمی‌شود.
پوشش ایرانی در طول تاریخ، نه تنها یک مد و سبک لباس پوشیدن نبوده، بلکه نمادی از ارزش‌ها، فرهنگ و هویت ایرانی بوده است. توجه به پوشیدگی و حیا، همواره در این پوشش مشهود بوده و این میراث ارزشمند، باید توسط نسل‌های آینده نیز حفظ و پاسداری شود.
پوشش جزء جداناپذیر از فرهنگ اصیل ایرانی
زهرا اسدی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «عصر همدان» با بیان اینکه پوشش بدن در طول تاریخ و تمام دوران‌ها موضوعی مهم برای انسان‌ها محسوب می‌شد، گفت: بررسی آثار تاریخی و کتب تاریخی نشان می‌دهد که زنان و جامعه ایرانی همیشه به حجاب و پوشش اهمیت می‌دادند.
پژوهشگر فرهنگی با اشاره به اینکه در بحث حجاب نباید به این فکر کنیم که حجاب فقط مختص اسلام بوده است، افزود: حتی زنان ایران حدود چهار هزار سال قبل از میلاد حضرت مسیح محجبه بودند و در تصاویر آن‌ها در آثار تاریخی مشاهده می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: ویل دورانت که یک تاریخ‌نگار آمریکایی است صراحتاً بیان می‌کند که حجاب و پوشش در طول تاریخ ایران باستان جزء جداناپذیر از فرهنگ ایرانیان بوده است.
اسدی با بیان اینکه حتی در تاریخ مطرح شده است که زنان لباس‌های بلند داشتند و لباس آن‌ها روی زمین کشیده می‌شده است، تصریح کرد: حال نوع پوشش در هر دوره تاریخی قابل بررسی است چون دچار تغییراتی شده ولی اصل موضوع که داشتن پوشش و حجاب است در تمام طول تاریخ ایران قابل اثبات است.
وی با اشاره به اینکه با گسترش اسلام به ایران پوشش بانوان هم کامل‌تر شده است، عنوان کرد: همه این نشانه‌ها بیانگر این است که حجاب ریشه در فرهنگ ما ایرانی‌ها دارد و امروز نیاز جامعه این است که این اطلاعات را کسب کند.
پژوهشگر حوزه حجاب خاطرنشان کرد: اگر نسل جدید نسبت به پوشش اصیل ایرانی آگاه شود قطعاً درگیر سبک پوشش جدید که مربوط به فرهنگ دیگر کشورها است نمی‌شود.
اسدی در پایان با بیان اینکه پوشش و لباس شخصیت افراد را حفظ می‌کند، گفت: در تمام مجامع جهانی پوشش آراسته مد نظر است و پوششی که متشخصانه باشد نشان از اصیل بودن دارد.
پوشش ایرانی میراثی از حیا و اصالت در طول تاریخ
لباس‌های ایرانی، بازتابی از تاریخ غنی، فرهنگ پربار و هنر بی‌نظیر این سرزمین است. پوشش اصیل ایرانی، با تکیه بر اصولی همچون حیا، وقار و زیبایی، در طول قرون متمادی شکل گرفته و تکامل یافته است، این پوشش، نه تنها جسم را می‌پوشاند، بلکه هویت و شخصیت فرد را نیز به نمایش می‌گذارد.
پوشش اصیل ایرانی، نه تنها یک سبک لباس پوشیدن، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و ملی ما است. حفظ و پاسداشت این پوشش، به معنای حفظ بخشی از تاریخ و فرهنگ غنی این سرزمین است. لباس‌های ایرانی، زبان گویایی هستند که فرهنگ، هنر و ارزش‌های ما را به دنیا معرفی می‌کنند. در دنیای امروز که مد و لباس به سرعت در حال تغییر و تحول است، توجه به پوشش اصیل ایرانی، می‌تواند به ما در حفظ هویت و ریشه‌های فرهنگی‌مان کمک کند.
با وجود تأثیرات فرهنگ‌های دیگر بر پوشش ایرانی، هنوز هم می‌توان ردپای پوشش اصیل ایرانی را در لباس‌های معاصر مشاهده کرد. طراحان مد ایرانی، با الهام از الگوها و نقوش سنتی، لباس‌های زیبایی را خلق می‌کنند که ضمن حفظ اصالت، با نیازهای روز نیز سازگار هستند. این رویکرد، می‌تواند به زنده نگه داشتن پوشش اصیل ایرانی و انتقال آن به نسل‌های آینده کمک کند اما در این‌جا لازم است مسئولان توجه ویژه‌ای به طراحان پوشاک و مد ایرانی داشته باشند تا راحت‌تر در این عرصه فعالیت کنند.
بدون شک یکی از راه‌های مقابله با فرهنگ‌های بیگانه خصوصاً در حوزه حجاب، توجه به فرهنگ اصیل ایرانی است.
انتهای خبر/ سع