به گزارش عصر همدان، بدون شک جمع آوردن تمام نقاط قوت و ضعف و بررسی شاخص‌ها و افق‌ها و برنامه‌های استانی پهناور ذیل یک مطلب رسانه‌ای ممکن نیست و این مقال تنها در دایره توجه و تأمل نگارنده، برخی موارد را فهرست کرده متناسب با شانیت یک مطلب رسانه‌ای، انگشت اشارتی از «موجود» به «مطلوب» را پیش روی علاقه‌مندان نهاده است.
در طی سالهای مدیریت محمدناصر نیکبخت اعلام شد این استان با ارتقای ۳.۵ رتبه‌ای، مقام نخست مشارکت اقتصادی را در میان دیگر استان‌ها کسب کرده است، از این نظر رشد مشارکت اقتصادی استان در این دوره از جمله مواردی است که می‌توان به عنوان عملکردی قابل‌قبول به آن اشاره کرد هرچند کاهش آمار بیکاری اعلام‌شده، بارها مورد نقد کارشناسان قرار گرفته و با توجه به کاهش جمعیت فعال استان به ویژه در سال ۹۵ به نظر می‌رسد که کاهش بیکاری به نوعی دارای همبستگی آماری با کاهش جمعیت فعال استان باشد.
نیکبخت همچنین از تحقق تعهد اشتغال استان در طی دو سال ۹۶ و ۹۵ خبر داده بود اما افزایش نرخ بیکاری در مورد مردان و کاهش آن در مورد زنان استان، بیانگر نوعی اعوجاج در سیاست‌های اشتغال است و اینکه عمده اشتغال اعلامی در صورت صحت، در بخش‌های تعاونی و خصوصی بوده و از منظر آماری رشدی متناسب با رشد جمعیت و افزایش نیازها در حوزه صنایع جانبی را طی کرده کمتر در حوزه‌های کارآفرینی «های تک» و خلاق و بیشتر در حوزه‌های معیشتی است.
باید توجه کرد که بیشترین سهم فعالیت‌های اقتصادی استان همچنان به طور عمده در حوزه‌های حمل‌ونقل، انبارداری، خریدوفروش، مستغلات، ارتباطات و خدمات بوده و حوزه‌های زیربنایی و صنعتی و همچنین گردشگری سهم بسیار کمی را در فعالیت‌های اقتصادی استان دارند و از این نظر شاید بهتر است اقدامات مدیران پیشین حوزه فناوری ارتباطات و زیرساختی استان را ستود که رشد فعالیت‌های اقتصادی در این حوزه را بسترساز شده‌اند.
اجرای طرح‌های بزرگی همچون نیروگاه‌های خورشیدی و سیستم آبیاری تحت‌فشار از جمله اقدامات قابل‌توجهی بود که با کمک بخش خصوصی در دوره نیکبخت محقق شد و باید توسط شاهرخی به عنوان استاندارد جدید استان پیگیری و تکمیل شود.
تعهد اشتغال استان در سال جاری ۳۰ هزار شغل است که امیدواریم به صورتی شفاف و مبتنی بر شاخص‌های اشتغال پایدار تحقق آن توسط استاندارد جدید اعلام شود.
در دو سه سال اخیر افزایش زیرساخت‌ها در حوزه گردشگری نسبت به سالهای قبل پیگیری شد اما در نسبت با استان‌های دیگر کشور همچنان با ایده‌آل فاصله دارد علاوه بر این با توجه به مزیت نسبی بخش «کشاورزی» و «خدمات» مناسب است بازدهی سریع‌تر حوزه‌هایی از قبیل صنایع تبدیلی و گردشگری مدنظر قرار گیرد چنانکه حوزه صنایع‌دستی و گردشگری با سرمایه‌گذاری کمتر و بازه زمانی کوتاه‌تر شمار اشتغال بیشتری را محقق می‌سازند و از این نظر لازم است در حیطه تعریف محورهای توسعه استان مورد بازنگری جدی قرار گرفته اختصاص اعتبارات بر مبنای آینده‌پژوهی و متناسب با حذف و کمرنگ شدن برخی مشاغل و فعالیت‌های اقتصادی در دهه‌های آتی، مورد مداقه قرار گیرد.
لازم است افزایش تولید سرانه استان مورد اهتمام استاندارد جدید همدان باشد و همچنین توزیع عادلانه اعتبارات در راستای کاهش ضریب جینی باید بدون توجه به فشارهای محلی مدنظر شاهرخی و تیم اقتصادی او قرار گیرد.
برگزاری رویداد همدان ۲۰۱۸ و جشنواره پویانمایی اگرچه بستر تبلیغی خوبی برای استان فراهم آورد اما منجر به اتخاذ تدابیر پایا در حوزه جذب سرمایه‌گذار و انعقاد قرارداد جذب گردشگر نشد و از همین منظر متناسب است فعال‌سازی حوزه‌های گردشگری طبیعی، تاریخی، مذهبی و پزشکی ذیل توانمندسازی بخش خصوصی به‌صورت جدی‌تری دنبال شود.
ایجاد تعاونی‌های گردشگری، تأسیس و بهره‌برادری از واحدهای تعاونی و خدمات مسافرتی، بوم‌گردی و ایجاد اقامتگاه‌های بومی محلی با تمرکز بر روستاهای هدف و گردشگری در همین زمینه قابل توصیه است.
در دوره نیکبخت مدیریت واحدهای راکد و رفع موانع تولید در ستاد تسهیل وضعیت نسبتاً قابل قبولی را پشت سر گذارد که لازم است در دوره مدیریت اجرایی جدید استان استمرار یابد.
افزایش سرمایه‌گذاری خارجی اگرچه در ابتدای دوره نیکبخت با چند مورد درشت رشد نسبی را طی کرد اما در اواخر حضور او در کسوت استاندارد دچار رکود شد و مناسب است شاهرخی فعال‌سازی این حوزه به‌ویژه در تعامل با کشورهای همسایه را به طور جدی مدنظر قرار دهد.
*واحدهای تولیدی پس از واگذاری رصد شوند
کسب رتبه در واگذاری طرح‌های نیمه‌تمام دولتی به بخش خصوصی امری ممدوح است منوط به اینکه وضعیت این واحدها پس از واگذاری نیز رصد شده و مشکلات عمومی بنگاه‌ها در حوزه‌های سرمایه در گردش و استمهال بدهی‌ها مدنظر قرار گیرد.
با توجه به اینکه استاندارد ان موظف شده‌اند در راستای عدم صدور مجوز و ثبت شکایت در سامانه دادور در مدت یک هفته پاسخ فرد شکایت‌کننده را بدهند و کم‌کاری دستگاه‌های مربوطه را پایش کنند انتظار می‌رود فعالیت سامانه دادور در استان همدان به‌صورت جدی‌تری توسط تیم اقتصادی استاندارد جدید مدنظر قرار گیرد.
اگرچه مسئوولان استان از رشد اعطای تسهیلات اشتغال روستایی در طی چند سال اخیر خبر داده‌اند اما روند کاهشی ازدواج و فرزندآوری نسبت به سالهای قبل به ویژه در حوزه روستایی استان، نشانگر کندی یا عدم توفیق طرح‌های مذکور است و برای رفع آن باید تدابیر جدی در حوزه رونق اقتصادی و آبادانی روستاها مدنظر قرار گیرد و در این حوزه می‌توان از توان سپاه و بسیج ذیل قرارگاه پیشرفت و آبادانی بهره برد و آبادانی سه دهستان را به‌صورت الگویی پیش روی روستاییان استان قرار داد تا شاهد رونق بیشتر اقتصاد خانوارهای روستایی استان و بهبود شاخص‌های زیستی تابع رفاه از قبیل ازدواج و فرزندآوری باشیم.
در راستای استفاده بهینه از ظرفیت‌ها و توانایی‌های اجرایی بخش تعاون در سطح روستاهای کشور، توسعه و توانمندسازی تعاونی‌های روستایی، مشارکت سازمان‌یافته و کارآفرینی اقتصادی روستاییان در قالب مشارکت فردی و گروهی، طرح اشتغال پایدار روستایی و عشایری و طرح روستاتعاون باید با قوت بیشتری در استان دنبال شود.
توسعه بازار و محصولات روستاییان، بهبود وضعیت زندگی روستاییان در راستای پیشگیری از مهاجرت، هدایت سرمایه‌ها به سمت اشتغال مولد، استفاده بهینه از منابع و مزیت‌های روستا با هدف افزایش راندمان و کاهش هزینه‌ها و درنهایت هم‌افزایی در تولید محصولات و کاهش هزینه‌ها از جمله پیشنهاداتی است که شاهرخی و تیم اقتصادی وی باید در مورد آن اهتمام کنند.
همچنین در حوزه روستایی اگرچه عنوان شد که استان همدان پس از استان فارس توانسته در رتبه دوم تشکیل تعاونی در روستاها قرار بگیرد اما به نظر می‌رسد که تعداد روستاها در این رتبه اثرگذار بوده و با احتساب نسبت تعداد روستاها به تعاونی‌ها و همچنین افزودن شاخص‌های کیفی نتایج اندکی متفاوت شود.
کاهش کمبود مسکن روستایی به سبب مهاجرت
مبحث کلان‌شهری همدان باید با اتخاذ تدابیر مناسب در زمینه‌های اجتماعی و پیشگیری از افزایش حاشیه‌نشینی محقق شود چنانکه تحلیل وضعیت مسکن استان نشانگر کاهش کمبود مسکن روستایی است که به سبب افزایش مهاجرت به شهرها و رشد سکونتگاه‌های غیررسمی رخ‌داده از منظر آسیب‌های اجتماعی باید به جد مورد توجه سیاست‌گذاری‌ها باشد.
استان همدان در زمینه اقدامات زیربنایی و زیرساختی اقتصاد مقاومتی طرح‌های بسیار مهمی از جمله اصلاح الگوی مصرف و کشت محصولات کشاورزی، استفاده از پساب فاضلاب به جای آب در نیروگاه شهیدمفتح، افزایش بهره‌وری در آب و کاهش مصرف و برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی را اجرا کرده اما همچنان فاصله تا دستیابی به یک الگوی کشت عقلانی در راستای حفاظت از منابع آبی و محاسبه ارزش‌افزوده تولید محصولات «آب‌بر» بر مبنای نرخ تمام‌شده آب بسیار است.
در نظر گرفتن منابع آب به‌عنوان محور آمایش سرزمین در استان و هدایت فعالیت‌های اقتصادی بر مبنای ظرفیت آبی و اولویت‌بندی پروژه‌ها بر اساس آب قابل‌برنامه‌ریزی و استحصال و استمرار مطالعات در حوزه اجرای طرح‌های تأمین و توزیع آب و افزایش نظارت‌ها بر حوزه منابع آبی از الزامات پیش روی استاندارد جدید همدان است.
گرانی مسکن سیاست‌های کنترل تورم را خنثی می‌کند
استان همدان یکی از استان‌های گران در حوزه مسکن و اجاره است و از این نظر فشار مضاعفی بر اقتصاد خانوارها وارد می‌آید که می‌تواند از عوامل کوچک‌تر شدن خانوارهای استان باشد و بر همین اساس باید با اتخاذ تدابیری در حوزه ساخت و نظارت، فشار حوزه مسکن بر اقتصاد خانوار کاهش‌یافته از این محل شاهد کاهش ضریب «انگِل» و اختصاص سهم کمتری از درآمد خانوارهای استان به هزینه‌های خوراکی باشیم که به‌تناسب بیانگر افزایش هزینه‌های رفاهی و فرهنگی در سبد خانوار خواهد بود.
افزایش سپرده‌گذاری به‌ویژه در بانک‌های غیردولتی استان روند خوبی را در سالهای اخیر طی کرده اما استان همدان از منظر هزینه کرد سپرده‌گذاری‌ها در اقتصاد استان در ردیف‌های میانی کشور قرار دارد و لازم است که اقداماتی در راستای هدفمندتر شدن هزینه‌کرد سپرده‌گذاری‌های بانکی استان مد نظر قرار گرفته به‌ویژه با پرهیز از هجوم سرمایه‌ها به بخش مسکن و تجاری‌سازی، از روند کالایی شدن و افزایش افسارگسیخته نرخ مسکن جلوگیری به عمل آمده رونق تولید از محل سپرده‌گذاری‌ها در دستور کار قرار گیرد.
نرخ رشد درآمد مالیاتی استان نسبت به درآمد اختصاصی وضعیت قابل قبولی ندارد و در راستای شیفت فشار از حوزه آموزش و خدمات به حوزه تجارت و بهداشت و درمان باید رصدهای دقیق مالیاتی انجام شده پاره‌ای اصلاحات در ابعاد ملی دنبال شود.
اگرچه رشد اعتبارات هزینه‌ای استان طی سالهای اخیر به نوعی رشد تحقق درآمدها را نشان می‌دهد اما در مجموع حجیم شدن دولت از منظر اقتصاد کلان به نفع استان نیست و در بلندمدت باید تسریع برون‌سپاری‌ها و واگذاری‌ها در استان هدف‌گذاری و اجرایی شود.
مدیریت پسماند و تبدیل طلای سیاه به انرژی باید در زمره فعالیت‌های مدنظر مسئولان دستگاه اجرایی استان باشد و در حوزه کلان‌شهر شدن همدان از همین اکنون اقدامات لازم برای دچار نشدن به سرنوشت مشابه اهواز و اصفهان در بحث آلودگی هوا مدنظر استاندارد و تیم اجرایی او باشد.
واردات کالاهای مصرفی کنترل شود
واردات کالاهای مصرفی همچنان در استان همدان رقم بالایی را به خود اختصاص می‌دهد و از این نظر در راستای افزایش استفاده از کالای ایرانی لازم است روند افزایشی واردات کالاهای مصرفی کنترل شود به ویژه آن‌که با توجه به سهم بالای ارتباطات در سبد مصارف اقتصادی خانوارهای استان، شاهد افزایش قاچاق کالا در این حوزه هستیم و نیاز است که تدابیر جدی برای کنترل قاچاق در حوزه ارتباطات و احداث واحدهای تولیدی دانش‌بنیان متناسب با توان و ظرفیت بومی استان مدنظر تصمیم گیران باشد.
استان همدان از نظر تعداد پزشک عمومی، دندان‌پزشک، داروساز، متخصص علوم آزمایشگاهی و پزشک فوق تخصص استاندارد د قابل قبولی را نسبت به متوسط کشوری دارد اما عمده فعالیت بخش‌های بهداشت و درمان در مرکز استان تجمع کرده و تمرکز اکثر تخت‌های بیمارستانی در شهر همدان، افزایش ترددها به مرکز و تسهیل میل به مهاجرت را در پی دارد و به ویژه در حوزه کنترل ترافیک و شهرسازی نیاز است که با در نظر گرفتن هزینه‌های متناسب شهری، استقرار خدمات بهداشت و درمان در مرکز شهر همدان توزیع مناسب‌تری پیدا کند.
عنوان‌شده که استان همدان در شمار ۱۰ استان برتر کشور در حوزه اقدامات انجام‌شده برای بهبود فضای کسب‌وکار قرار دارد اما دستیابی به شاخص مطلوب کسب‌وکار با رشد اقدامات در حوزه بهبود کسب‌وکار متفاوت است و شیفت فعالیت‌های اقتصادی از حوزه‌های سوداگرانه به تولید باید مدنظر تصمیم‌سازان استان باشد.
در حوزه محیط‌زیست حفاظت جدی از منابع زیستی و به‌ویژه حوزه‌های آبی محل زیست پرندگان و آبزیان باید موردتوجه جدی قرارگرفته، روند استاندارد دسازی واحدهای صنعتی استمرار یابد همچنین افزایش اعتبارات و نیروی انسانی و پاسگاه‌های محیط زیست و تجهیز آنها ضرورتی است که با توجه به سرانه استاندارد د پوشش مناطق حفاظت‌شده، ضرورت دارد.
در حوزه منابع طبیعی نظارت جدی‌تر بر تغییر کاربری‌ها و تفکیک‌ها باید مدنظر متولیان امر قرارگرفته استحصال درآمد ذیل سیاست‌های پایدار حفاظت از منابع طبیعی موجود استان دنبال شود.
افزایش کهن‌سالی جمعیت استان موردی است که باید مدنظر تصمیم گیران به‌ویژه در حوزه‌های حمایتی و تأمین اجتماعی باشد و همچنین با توجه به افزایش مرگ‌ومیر جمعیت کهن‌سال استان، روند کاهشی خدمات کمیته امداد و سایر نهادهای حمایتی در حوزه ایتام به هیچ عنوان قابل‌قبول نیست و لازم است سیاست‌های توانمندسازی متناسب با شأن و کرامت افراد و فارغ از بوروکراسی اداری مدنظر دستگاه‌های حمایتی باشد و تحقق اعتبارات و کمک‌های ملی در حوزه‌های تقنینی دنبال شود تا در سالهای آتی به یکباره با افزایش آسیب‌های اجتماعی از این ناحیه مواجه نشویم.
حضور کمرنگ معلولان در سمت‌های اداری استان
اگرچه مسئولان استان از تحقق سهم اشتغال معلولان سخن می‌گویند اما به‌واقع حضور معلولان در دستگاه‌های اداری و به‌ویژه در پست‌های مدیریتی بسیار کمرنگ و تقریباً ناچیز است و نیاز است که استاندارد جدید همدان به‌ویژه در حوزه‌های شهری تحقق سهم اشتغال این عزیزان را پیگیری کند و روال جذب نیرو این‌گونه نباشد که افراد دارای رانت اطلاعاتی به موقعیت‌ها دست پیدا کرده و افراد مهجورتر و مظلوم‌تر علیرغم توانمندی تنها به سبب فقدان ارتباطات از دستیابی به اشتغال موجود بازمانند.
هدفمندسازی درآمدهای موقوفات در همدان و شهرستان‌های استان و هدایت واقفان به سمت نیازهای روز جامعه از دیگر مواردی است که می‌تواند مدنظر تیم اجرایی استان قرار گیرد.
رشد ورزش همگانی استان نسبت به ورزش قهرمانی از منظر عده‌ای امری قابل انتقاد است اما تاییدکنندگان این موضوع با مثال آوردن از کشورهای پیشرفته که با افزایش ورزش همگانی، نرخ رشد اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی را کاهش داده‌اند مزیت‌های ورزش همگانی نسبت به ورزش قهرمانی را برمی‌شمارند و درهرصورت خوب است رشد این دو حوزه هم‌زمان باهم و به‌صورت توأمان مدنظر باشد.
سرانه کتابخانه در شهر همدان به عنوان مرکز استان به سبب قیمت زمین و اقبال فعالیت‌های ساخت‌وساز تجاری نسبت به سایر شهرستان‌ها دارای ضعف مزمن است و در این حوزه برخلاف صبغه تمدنی و فلسفی همدان شاهد شیفت عمده فعالیت‌های فرهنگی به سمت مصرف برنامه‌های پاپیولر یا عوامانه از قبیل کنسرت‌ها و جُنگ‌ها هستیم در حالی که جایگاه معنوی و تمدنی شهر همدان می‌طلبد که برنامه‌هایی در حوزه‌های تجلیل فرهنگ ایثار و شهادت و ادبیات پایداری، شکل‌گیری محافل نقد ادبی، انجمن‌های شعر آیینی و حماسی و برگزاری یادواره‌های مفاخر و علما مدنظر قرار گرفته و هم‌اندیشی‌هایی در زمینه‌های اعتقادی، فلسفی، تاریخی و مردم‌شناسی و به طور کلی تولید محتوا با هدف اعتلای فرهنگی و خودآگاهی نسل جوان دنبال شود و تمرکز امور فرهنگی تنها بر مصرف محتوای تفننی نباشد.
به‌هر روی امیدواریم که استاندارد جدید همدان با در نظر گرفتن اصل وحدت و همدلی در استان، ضمن پرهیز از انتصابات جناحی و رفتارهای سیاسی، بهره‌مندی از همه ظرفیت‌ها را وجهه همت خود قرار داده، توسعه و اعتلای همه‌جانبه استان را هدف‌گذاری کرده و از این ناحیه نام خود را به‌عنوان یکی از خادمان دارالمؤمنین همدان در زمره مردان خوش‌نام این دیار ثبت کنند.