به گزارش خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصر همدان» حجاب به عنوان واژه‌ای آشنا در فرهنگ دینی و اجتماعی کشورهای اسلامی و به‌ویژه ایران، ریشه در آموزه‌های اعتقادی و اخلاقی دارد.
فلسفه حجاب چیزی فراتر از یک پوشش ساده است و به عنوان یک نماد عمیق دینی و اجتماعی، بازتاب‌دهنده ارزش‌هایی همچون احترام، حیا، کرامت انسانی، و تعامل سالم میان افراد جامعه است.
با این‌حال، در جوامع کنونی، نگاه به حجاب و نحوه درک آن دچار تنوع و پیچیدگی‌های زیادی شده است که تحت تأثیر مؤلفه‌هایی چون تحولات فرهنگی، رسانه‌ها و سیاست قرار دارد؛ البته ناگفته نماند که عده‌ای در این میان به دنبال حجاب و عفت‌زدایی از جوامع اسلامی خصوصاً ایران بودند تا به اهداف دیگر خود برسند و فرهنگ اصیل ایرانی_اسلامی ما را دستخوش تغییر قرار دهند.
در ادیان الهی از جمله اسلام، حجاب به عنوان تدبیری برای پاسداری از کرامت انسانی و تنظیم روابط اجتماعی در میان انسان‌ها مطرح شده است، اساساً فلسفه حجاب محدودیت نیست بلکه دستیابی به اهداف معنوی و اجتماعی مانند حفظ حریم خصوصی، تقویت حیا، کاهش فشارهای ظاهری و تبلیغات مصرف‌گرایانه در حوزه زیبایی را به دنبال دارد.
حجاب همچنین زن و مرد را به تأمل در نقش خود در ایجاد یک فضای محترمانه و آرام‌تر اجتماعی فرا می‌خواند، و جالب است که آمار نشان می‌دهد جوامعی که حیا، عفت و حجاب در آن وجود دارد کم‌تر چالش‌های روابط بین جنس مخالف در آن دیده می‌شود.
با همه این تفاسیر حجاب در جامعه ما بنا به دلایلی که مطرح شد در دیدگاه افراد مختلف، متفاوت به نظر می‌رسد، امروز با وجود اینکه دین اسلام برای حجاب قانون قرار داده است اما شاهد آن هستیم که هرکس به هر میزان که دلش می‌خواهد به این قانون احترام می‌گذارد و اگر بخواهیم به زبان ساده‌تر بگوییم حجاب دل‌بخواهی شده است.
نهادینه کردن حجاب با منطق در جامعه
سیدمجتبی حسینی‌یمین در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصر همدان» با بیان اینکه در حوزه حجاب و عفاف باید واقع‌گرایانه صحبت کرد، گفت: نسل امروز را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد و دسته اول کسانی هستند که اعتقاد به حجاب ندارند، اینها در محیط‌های خصوصی خود بدون حجاب ظاهر می‌شوند، باکی از حضور بی‌حجاب در جامعه ندارند، پروفایلشان هم بی‌حجاب است و البته به دلیل قانونی بودن حجاب مجبور به رعایت هستند.
وی با اشاره به اینکه دسته دوم کسانی هستند که به حجاب معتقدند اما حجابی که خودشان تعریف می‌کنند، افزود: یعنی این افراد کاری به رساله و مراجع ندارند، خط قرمزهای خودشان را به شیوه خودشان رعایت می‌کنند.
کارشناس مذهبی ادامه داد: دسته سوم افرادی هستند که به حجاب معتقدند البته نه حجاب چادر بلکه مانتوی پوشیده، شلوار معمولی، شال و روسری و همین نوع حجاب را حجاب کامل می‌دانند.
حسینی‌یمین با بیان اینکه دسته چهارم کسانی هستند که به حجاب معتقدند و حجاب چادر هم دارند اما رضایت قلبی به آن ندارند، گفت: این گروه تمایل به سمت دسته سوم دارند البته بنا به دلایلی هنوز تصمیم قطعی نگرفته‌اند که این دلایل هم جای بحث مفصل دارد.
وی با اشاره به اینکه در نهایت دسته پنجم نیز افرادی هستند که به حجاب معتقدند و حجاب چادر هم دارند و به حفظ آن پایبند هستند، تصریح کرد: البته باید این را هم در نظر گرفت که هر پنج دسته دارای طیف‌های متفاوتی هستند و یک دست نیستند مثلا در دسته پنجم برخی آرایش می‌کنند، زیر چادر پوشش مناسب ندارند و از رنگ‌های جیغ هم استفاده می‌کنند و در مقابل نیز برخی مقنعه یا روسری را تا چانه می‌آورند، بدون آرایش هستند و ساق دست دارند.
کارشناس مذهبی خاطرنشان کرد: البته برخی از این خانم‌ها قاعدتا در دسته دوم جای می‌گیرند و صرف چادر به سر کردن دلیلی بر داشتن حجاب نیست اما در مجموع باید دید که در برابر این همه تفاوت باید چه کنیم که حجاب را در جامعه با منطق و فکر نهادینه کنیم.
تبیین علمی حجاب امری ضروری است
حسینی‌یمین با بیان اینکه دسته اول معمولاً قابل تغییر نیستند و با امر و نهی ما قطعاً جری‌تر می‌شوند، گفت: در اصل این گروه حجاب را امر غیر منطقی می‌دانند و با منطق خودشان بی‌حجاب هستند، با اینها فقط باید در یک محیط بسیار آزاد در فضای علمی و منطقی گفتگوی دو طرفه کرد و از فواید حجاب برای فرد و جامعه تبیین کرد.
وی با اشاره به اینکه دسته دوم به دلیل روانشناختی بی‌حجاب هستند، افزود: اینها باید روی خوش با حجاب‌ها و برخورد و زندگی خوب آنها را ببینند تا متمایل به حجاب شوند چراکه رسانه‌های بیگانه و تهاجم فرهنگی در تغییر دیدگاه این افراد اثر گذاشته است تا به اهداف خود برسد.
کارشناس مذهبی ادامه داد: اینها گاهی مخاطب ما هستند، دین را امری سلیقه‌ای و شخصی می‌دانند و طرف مقابل را افراطی دانسته و در مقابل امر و نهی ما جبهه می‌گیرند و ما را متهم به توهم و تحجر می‌کنند، در مقابل با اینان نیز باید گفتگو کرد و از ادله حجاب در عقل و نقل استدلال آورد.
حسینی‌یمین با بیان اینکه دسته سوم معمولا خانواده‌های مذهبی دارند و اهل واجبات هستند، تصریح کرد: جالب است که جدیداً برخی از افراد که در مجالس مذهبی هم حضور دارند حجابی در حد مانتو و شلوار دارند.
وی با اشاره به اینکه برای این گروه باید دو کار باید صورت پذیرد، افزود: ابتدا طراحی مانتوهای خوب و پوشیده و عرضه آنها است، این کار امروز ضرورت دارد چون این افراد خیلی راحت به دلیل نبود مانتوی خوب به سمت دوسته دوم پیش می‌روند و در وهله دوم نیز باید جلسات معرفتی با عنوان مثلا «چرا چادر؟» با گفتگوی منطقی برایشان برگزار کرد.
کارشناس مذهبی ادامه داد: برای گروه چهارم نیز دو کار باید انجام داد که ابتدا معرفی و تشویق به استفاده از چادرهای راحت و آستین‌دار و دارای زیپ است و در وهله دوم نیز باید به فکر توانمندسازی در عرصه اعتماد به نفس آنها بود.
حسینی‌یمین با بیان اینکه گروه پنجم مهمترین جامعه هدف ما هستند، تصریح کرد: توانمندسازی این گروه برای تبلیغ عملی حجاب بسیار اهمیت دارد، در مورد این افراد باید آموزش رفتار صحیح در محیط‌های متفاوت با پوشش چادر داده شود، این افراد در جامعه موفق هستند و باید موفقیت این دسته در زندگی فردی و اجتماعی نشان داده شود تا دیگران خود به‌خود تشویق به حجاب شوند و متوجه باشند که با حجاب هم می‌توان کسب موفقیت داشت.
وی در پایان با اشاره به اینکه توانمندی سازی گروه پنجم برای تبلیغ لسانی حجاب نیز مهم است، افزود: در مجموع باید اقدامات به سمتی پیش رود که منجر به تبیین و تبادل علمی علل حجاب در زندگی فردی و اجتماعی افراد باشد تا تأثیرگذارتر شود.
تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر حجاب ایرانیان در یک دهه گذشته
امیرحسین حسینی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصر همدان» با بیان اینکه موضوع حجاب و عفاف اساساً یک موضوع فرهنگی و اجتماعی است، گفت: از آنجایی که جامعه و فرهنگ در هر دورانی بر اساس تغییرات رسانه‌ها دچار تغییراتی می‌شوند در نتیجه حجاب هم از این تغییرات مصون نمانده است.
کارشناس رسانه با اشاره به اینکه امروزه با گسترش رسانه‌های شبکه‌ای، ظهور و بروز تبلیغات و به دنبال آن مصرف‌گرایی در بین جوانان و نوجوانان افزایش پیدا کرده است، افزود: حجاب و عفاف در این فضای متکثر و فضایی که اساس آن نمایش است دچار تحولات زیادی شده است.
وی خاطرنشان کرد: در حالیکه در سال‌های نه‌چندان دور حجاب اساساً موضوع و یا بهتر بگویم مسئله‌‌ای برای جامعه ایرانی نبود اما در یک دهه اخیر همزمان با افزایش سرعت رسانه‌های اجتماعی و دسترسی‌های آحاد مردم و حتی کودکان و نوجوانان به این فناوری‌های نوظهور، شاهد بروز رفتار خارج از قاعده و چارچوب ملی، دینی و حتی عقلی در حوزه حجاب و پوشش جوانان و نوجوانان هستیم.
حسینی با بیان اینکه بر اساس بررسی‌های صورت گرفته این تغییرات فرهنگی در جامعه، یک ریشه اصلی آن به رسانه‌ها به ویژه رسانه‌های اجتماعی برمی‌گردد، تصریح کرد: رسانه‌های مجازی به دلیل گمنامی هویت کاربران، تظاهر به نمایش و مؤلفه‌های دیگر، مهمترین بستر برای ترویج ضدفرهنگ در جامعه هستند حال اگر این فضا بدون چارچوب و رها شده باشد طبیعتاً سرعت تکثیر و اثرگذاری حجم تولیدات افراد بیشتر خواهد شد.
کارشناس رسانه ادامه داد: بنابراین رسانه به ویژه شبکه‌های اجتماعی یکی از مهمترین ابزارها برای تغییرات اجتماعی در جامعه هستند و این شبکه‌ها با ابزارهای هوش مصنوعی و الگوریتم‌هایی می‌توانند یک پیله اطلاعاتی برای کاربران ایجاد کنند.
وی با اشاره به اینکه شبکه های اجتماعی افراد این دهکده جهانی را براساس نوع نگاه مشترکشان به موضوعات و از جمله حجاب دور هم جمع می‌کند و دچار همرنگی و هم‌شکلی با سایر کاربران می‌شوند، افزود: درحالیکه واقعیت‌های جامعه متفاوت از فضای مجازی است.
حسینی در پایان با بیان اینکه در واقع این افراد دچار پژواک اطلاعاتی شده اند و سایر افرادی که به ارزش‌ها توجه دارند و به موضوع حجاب اهمیت می‌دهند را نمی‌بینند، عنوان کرد: لذا این افراد تصور می‌کنند در اکثریت هستند و همه مثل آنها فکر می‌کنند و همان عقیده را دارند، در نتیجه فکر می‌کنند این عقیده آنها درست است.
لزوم تبیین عقلی حجاب و عفاف
حجاب در نگاه دینی، ابزاری برای جلوگیری از شی‌ءوار شدن انسان‌ها در نظام‌های اجتماعی و اقتصادی است که در آن زیبایی ظاهری اغلب به عنوان ابزاری برای بهره‌برداری تجاری و جنسی استفاده می‌شود. بر این اساس، حجاب نماد احترام به ارزش وجودی انسان و دوری از نگاه تک‌بعدی به جنسیت است.
در جوامع مدرن و به‌ویژه در جامعه ایران که تحت تأثیر تغییرات گسترده فرهنگی و رسانه‌ای است، حجاب به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوع‌ها تبدیل شده است. این موضوع در سطح جامعه دیدگاهها و برخوردهای متفاوتی به خود اختصاص داده، بسیاری از افراد، حجاب را همچنان به عنوان یک ارزش دینی و اخلاقی می‌بینند. این گروه به حجاب به چشم نمادی از اعتقاد عمیق به ایمان، پاسداری از ارزش‌های دینی و حفاظت از کرامت انسانی نگاه می‌کنند. این گروه معتقدند که حجاب باید به عنوان یک انتخاب آگاهانه باشد و احکام دینی درباره آن باید با میل و اراده قلبی همراه شود.
نسل جدید به دلیل مواجهه با رسانه‌های جهانی، سبک زندگی مدرن، و ارزش‌های متفاوت، نگاه متفاوتی به حجاب دارد. بسیاری از جوانان با این پرسش مواجه‌اند که چرا باید حجاب داشته باشیم و یا چرا پوشش باید صرفاً از منظر دینی تعریف شود. این سؤال‌ها رویکرد دیالوگ‌محور و قانع‌کننده‌ای را از سوی مبلغان دینی و سیاست‌گذاران فرهنگی طلب می‌کند.
امروزه رسانه‌ها، چه در سطح داخلی و چه بین‌المللی، نقش مهمی در شکل‌گیری نگاه جوانان نسبت به حجاب دارند. رسانه‌های بیگانه در نباشند تا حجاب را به عنوان یک اجبار معرفی کنند و نظر جوانان را نسبت به آن تغییر دهند؛ در چندسال اخیر با ساخت شعار و پویش‌های مختلف طرز فکر برخی جوانان و نسل جدید را درخصوص حجاب تغییر دادند و درک جامعه از حجاب تحت تأثیر دو قطبی‌سازی رسانه‌ای قرار گرفت.
مهمترین رویکرد برای بازسازی نگاه جامعه به حجاب، ایجاد آگاهی عمیق نسبت به فلسفه اخلاقی و دینی آن است. حجاب زمانی در جامعه پذیرفته می‌شود که به عنوان یک انتخاب عقلانی و آگاهانه درک شود و جامعه به طور منطقی به فواید فردی و اجتماعی آن آگاه شود، آنگاه دشمن در جنگ رسانه‌ای و شناختی خود نمی‌تواند به راحتی گروهی را فریب دهد و با تغییر ذهنیت آنها، عفت، حیا و حجابشان را بگیرد.
امروزه برقراری گفتگو میان نسل‌ها و درک نگرانی‌ها و انتظارات نسل‌های جوان می‌تواند به کاهش شکاف‌های موجود کمک کند، ارائه تصویری دلنشین، عقلانی و اخلاقی از حجاب، راهی برای تقویت نگاه مثبت به آن است.
حجاب، اگرچه ریشه در آموزه‌های دینی و اخلاقی دارد، اما در جوامع مدرن تبدیل به موضوعی چندبعدی شده است که نیازمند بررسی دقیق فلسفی، فرهنگی و اجتماعی است. برای دستیابی به جامعه‌ای که در آن حجاب به عنوان یک فضیلت پذیرفته شود، لازم است که تعامل منطقی و گفت‌وگو با نسل‌های مختلف در اولویت قرار گیرد. از این طریق می‌توان حجاب را در جامعه به یک انتخاب ارزشمند تبدیل کرد.
انتهای خبر/ سع